เมลานินคืออะไร สารสำคัญช่วยปกป้องผิวที่หลายคนอาจมองข้าม

[พรสัก ส่องแสง]

เมลานิน (Melanin) สารสำคัญตัวช่วยปกป้องผิวจากแสงแดด

เมลานินเม็ดสีที่ทำให้คนเรามีสีผิวที่แตกต่างกันออกไป หลายท่านอาจมองว่าเมลานินเป็นสารที่ทำให้ผิวหนังของเราหมองคล้ำ ไม่มีประโยชน์ และควรหลีกเลี่ยง แต่กลับกันเมลานินมีประโยชน์มากมายที่หลายท่านยังไม่รู้ บทความนี้เราจะพาทุกท่านไปทำความรู้จักเมลานินสารผลิตเม็ดสีที่ช่วยปกป้องผิวจากแสงแดด ถ้าอยากรู้กันแล้วว่าเมลานินคืออะไร มีประโยชน์อย่างไร แล้วถ้าขาดเม็ดสีเมลานินไปร่างกายจะเป็นอย่างไร สามารถหาคำตอบได้ในเนื้อหาของบทความนี้

เมลานินคืออะไร ทำความรู้จักสารสร้างเม็ดสีใต้ผิวหนัง


เมลานิน หรือ Melanin คือ เม็ดสีที่ผลิตจากเซลล์ใต้ชั้นผิวหนัง หรือที่เราเรียกกันว่าเมลาโนไซต์ (Melanocyte) ซึ่งเป็นสารที่มีโมเลกุลขนาดใหญ่ ที่สามารถพบได้ในสิ่งที่มีชีวิต โดยเซลล์ดังกล่าวสามารถเป็นเซลล์ที่มีสีน้ำตาลแดงไปถึงดำ ซึ่งแต่ละคนก็จะมีการสร้างเมลานินในปริมาณที่แตกต่างกันออกไปตามเชื้อชาติ กรรมพันธุ์ และตามแหล่งที่อยู่อาศัย

ซึ่งร่างกายไม่ได้ผลิตเมลานินขึ้นมาแค่บริเวณชั้นผิวหนังเท่านั้น แต่ร่างกายยังผลิตเมลานินขึ้นมาในบริเวณดวงตาและเส้นผมอีกด้วย ส่งผลให้สีผม สีผิว และสีของดวงตาของคนแต่ละเชื้อชาติ และพื้นที่มีสีผิว สีผม และดวงตาที่แตกต่างกันออกไปตามจำนวนเมลานินที่ผลิตขึ้นใต้ชั้นผิวหนัง

หลายท่านอาจสงสัยว่าในเมื่อเมลานินเป็นสารที่ทำให้สีผิวของเราเข้มขึ้น แล้วเราจะมีเมลานินไปทำไม เราบอกเลยว่าเมลานินเป็นสารสำคัญที่ช่วยปกป้องผิวของเราจากแสงแดด ช่วยให้ผิวของเราไม่ไหม้และแสบร้อนเมื่ออยู่ในที่แจ้ง ช่วยให้เราใช้ชีวิตภายใต้แสงแดดได้โดยไม่เป็นอันตราย เมลานินจึงเป็นหนึ่งสารสำคัญที่ผิวหนังของเราขาดไม่ได้

เมลานินผิดปกติคืออะไร เกิดขึ้นจากสาเหตุใดบ้าง
หลังจากทราบกันแล้วว่าเมลานินคืออะไร เม็ดสีเมลานินเกิดจากอะไร และเมลานินมีความสำคัญยังไงกับผิว หลายท่านอาจสงสัยกันแล้วว่าถ้าเซลล์ผิวของเราไม่มีการสร้างเมลานินจะเป็นอย่างไร อย่างที่เราทราบกันดีว่าเมลานินคือเซลล์สร้างเม็ดสี ซึ่งเซลล์นี้สามารถทำงานผิดปกติได้จากหลากหลายปัจจัยเช่น โรคทางพันธุกรรม ความผิดปกติของต่อมไร้ท่อ ระบบการเผาผลาญและการดูดซึมผิดปกติ ภาวะขาดสารอาหาร ระดับฮอร์โมนผิดปกติ ภูมิคุ้มกันบกพร่อง ผลข้างเคียงจากยาบางชนิด และอื่น ๆ

ซึ่งนอกจากความผิดปกติภายในร่างกายแล้ว การผลิตเม็ดสีเมลานินผิดปกติยังสามารถเกิดขึ้นได้จากปัจจัยภายนอกได้อีกด้วย เช่น การที่ผิวหนังเจอกับแสงแดดโดยตรง การใช้เครื่องสำอางที่ไม่ได้มาตรฐาน สารอันตรายบางชนิด และอื่น ๆ สิ่งส่งผลให้กระบวนการสร้างเม็ดสีเมลานินผิดปกติ ผิวหนังมีสีผิวที่ไม่สม่ำเสมอ เกิดฝ้ากระบนผิวหนัง ซึ่งเราสามารถป้องกันการผลิตเม็ดสีผิวผิดปกติได้โดยการหลีกเลี่ยงแดดจัด ทาครีมกันแดดสม่ำเสมอ และใช้ผลิตภัณฑ์ดูแลร่างกายที่มีคุณภาพ ไม่มีสารอันตรายหรือสารปนเปื้อนที่ส่งผลเสียต่อร่างกายและผิวหนัง

เมลานินผิดปกติส่งผลให้ผิวหนังเป็นอย่างไร


อย่างที่เราบอกไปข้างต้นว่าเมลานินผิดปกติเกิดขึ้นได้จากหลากหลายสาเหตุทั้งจากโรค พันธุกรรม และปัจจัยภายนอก หัวข้อนี้เราจึงจะมาอธิบายอย่างละเอียดว่าการผลิตเมลานินผิดปกติแต่ละแบบส่งผลต่อผิวหนังอย่างไร และแตกต่างกันอย่างไรบ้าง

การอักเสบบริเวณผิวหนัง
การอักเสบบริเวณผิวหนังสามารถเกิดขึ้นได้จากหลากหลายสาเหตุทั้งจากแผลถลอก แผลสด แผลผ่าตัด แผลจากสิว แผลจากการโดนสัตว์มีพิษกัด และอื่น ๆ เมื่อผิวหนังเกิดจากอักเสบร่างกายจะมีผลิตเมลานินมาเพื่อซ่อมแซมเซลล์เหล่านั้น แผลหลังการอักเสบจึงมักจะทิ้งรอยดำเอาไว้ ซึ่งเราสามารถลดการผลิตเม็ดสีเมลานินได้โดยการใช้ครีมลดเม็ดสีเมลานินหรือยาทารอยแผลเป็นนั่นเอง

ความผิดปกติจากการทำงานของระบบภายในร่างกาย
ความผิดปกติของระบบภายในร่างกายเป็นหนึ่งในสาเหตุที่ทำให้ร่างกายผลิตเม็ดสีเมลานินผิดปกติ ซึ่งความผิดปกติภายในร่างกายสามารถเกิดขึ้นได้ทั้งจากโรคประจำตัว การขาดสารอาหาร และการใช้ยาบางชนิด เช่น ภาวะขาดวิตามินบี 12 โรคต่องไร้ท่อทำงานผิดปกติ ระบบภูมิคุ้มกันบกพร่อง และอื่น ๆ

ความผิดปกติของเซลล์สร้างหนังกำพร้า
ความผิดปกติของเซลล์หนังกำพร้าหรือผิวหนังภายนอก ส่งผลให้เซลล์เมลาโนไซด์ถูกผลิตเพิ่มขึ้น ทำให้เม็ดสีเมลานินใต้ชั้นผิวหนังถูกผลิตออกมามากขึ้น ผิวหนังชั้นนอกในบริเวณที่เซลล์หนังกำพร้าทำงานผิดปกติจึงหนาขึ้น เกิดเป็นตุ่มเนื้อนูนที่เราเรียกกันว่ากระเนื้อ

ร่างกายสร้างเซลล์เมลาโนไซด์มากเกินไป
อย่างที่เราทราบกันดีว่าเซลล์เมลาโนไซด์เป็นเซลล์สำคัญสำหรับการสร้างเมลานิน การที่ร่างกายผลิตเซลล์เมลาโนไซด์ขึ้นมามากผิดปกติจึงส่งผลให้ผิวหนังในบริเวณนั้น ๆ มีสีที่เข้มขึ้น และมีความไม่สม่ำเสมอ และการที่เซลล์เมลาโนไซด์ถูกผลิตขึ้นมามากผิดปกติยังเป็นสาเหตุหลักของการเกิด ขี้แมลงวัน ไฝ ฝ้า และกระ ซึ่งเราสามารถรักษาอาการเหล่านี้ได้ด้วยการลดเม็ดสีเมลานินในบริเวณที่เกิดปัญหา

แนวทางการป้องกันไม่ให้ร่างกายผลิตเมลานินผิดปกติ
เม็ดสีเมลานิน คือ เซลล์สร้างเม็ดสีที่มีความสำคัญกับผิวหนัง แต่การที่ร่างกายผลิตเม็ดสีเมลานินผิดปกติก็เป็นหนึ่งในปัญหาหนักใจของใครหลาย ๆ คน หัวข้อนี้เราจึงจะมาพูดถึงแนวทางการดูแลและป้องกันไม่ให้ร่างกายผลิตเมลานินผิดปกติ ที่ถึงแม้จะไม่สามารถป้องกันได้ 100% แต่ก็สามารถป้องกันความผิดปกติได้บางประการ ซึ่งแนวทางการดูแลตัวเองไม่ให้ร่างกายผลิตเมลานินผิดปกติมีดังนี้

 • รับประทานอาหารที่มีประโยชน์และหลีกเลี่ยงอาหารรสจัด ของมัน ของหวาน และเครื่องดื่มแอลกอฮอล์ เพราะอาการประเภทนี้เป็นอาการที่ทำให้เกิดการระคายเคือง ที่เป็นการกระตุ้นการผลิตเมลานิน
 • ทาครีมกันแดดสม่ำเสมอ การทาครีมกันแดดสามารถป้องกันแสงยูวีที่เป็นแสงที่กระตุ้นให้ผิวผลิตเม็ดสีเมลานิน
 • สครับผิวสม่ำเสมอ การสครับผิวช่วยผลัดเซลล์ผิวที่ตายบนหนังกำพร้า ช่วยกระตุ้นการสร้างเซลล์ผิวใหม่
 • บำรุงผิวด้วยวิตามิน วิตามินซีเป็นสารที่ช่วยปกป้องผิวจากแสงยูวี ช่วยลดการสร้างเมลานิน ทำให้ผิวดูสว่างใสและสม่ำเสมอ

แนวทางการรักษาเมื่อร่างกายผลิตเมลานินผิดปกติ
ถึงแม้ความผิดปกติของการผลิตเมลานินจะไม่สามารถรักษาให้หายขาด และอาจกลับมาเป็นซ้ำเมื่อหยุดรักษาได้ แต่เราก็ยังสามารถบรรเทาอาการเหล่านี้ให้ดีขึ้นได้ แนวทางการรักษาการผลิตเมลานินผิดปกติใต้ชั้นผิวหนังจะมีวิธีใดบ้างมาดูกัน

รักษาด้วยการทาสกินแคร์
การทาสกินแคร์เป็นวิธีลดเม็ดสีเมลานินที่ได้รับความนิยมอย่างแพร่หลายและทำง่ายที่สุด เช่นครีมลดจุดด่างดำ ครีมลดรอยแผลเป็น ครีมลดฝ้า และอื่น ๆ ครีมประเภทนี้จะช่วยยับยั้งการผลิตเม็ดสีเมลานิน ทำให้บริเวณที่เกิดรอยดำ ฝ้า กระ จางลง

รักษาด้วยการผลัดเซลล์ผิว
การผลัดเซลล์ผิวคือการขจัดเซลล์ผิวที่ตายแล้วบริเวณหนังกำพร้าออกไป ทำให้ผิวหนังบริเวณนั้นสว่างกระจ่างใสขึ้น ช่วยลดรอยดำ รอยแผลที่เกิดจากเมลานินบนชั้นผิวหนังได้

รักษาด้วยเลเซอร์
เป็นการลดเม็ดสีเมลานินบนชั้นผิวหนังด้วยเลเซอร์เข้มข้นสูง ทำให้รอยดำ รอยแดง และรอยแผลเป็นบนชั้นผิวหนังดูจางลง ช่วยให้ผิวกระจ่างใสขึ้น