ความรักเป็นเรื่องราวดี ๆ สำหรับคน 2 คน หากทั้งสองตัดสินใจที่จะใช้ชีวิตอยู่ร่วมกันแล้ว ก็จำเป็นต้องจัดงานพิธีหมั้น ซึ่ง
พิธีหมั้นในปัจจุบัน มีรายละเอียด รายการของพิธีหมั้น และขั้นตอนการจัดพิธีหมั้นค่อนข้างเยอะ จำเป็นต้องมีการวางแผนเตรียมการล่วงหน้า เพื่อให้สามารถจัดพิธีสวมแหวนหมั้นได้อย่างราบรื่น ไม่มีสะดุด โดยบทความนี้ จะช่วยอธิบายเกี่ยวกับพิธีหมั้นอย่างละเอียด เพื่อให้ว่าที่เจ้าบ่าวและเจ้าสาวเตรียมตัวได้อย่างเหมาะสม
ความสำคัญของพิธีหมั้นในไทยพิธีหมั้นเป็นประเพณีไทยที่สืบทอดกันมาอย่างยาวนาน มีความสำคัญต่อคู่รักและครอบครัวทั้งสองฝ่าย โดยพิธีหมั้นผูกข้อมือจะจัดขึ้นเพื่อประกาศให้โลกรับรู้ถึงความสัมพันธ์ของคู่รักอย่างเป็นทางการ เป็นการผูกพันระหว่างครอบครัวทั้งสองฝ่าย และเป็นการแสดงความตกลงที่จะแต่งงานกันในอนาคต
ในอดีต ก่อนจัดพิธีแต่งงานจะให้จัดพิธีหมั้นไว้ก่อน โดยฝ่ายชายจะยกขบวนขันหมากมาสู่ขอฝ่ายหญิงที่บ้านฝ่ายหญิง มีการเจรจาสู่ขอระหว่างผู้ใหญ่ทั้งสองฝ่าย และฝ่ายชายจะมอบสินสอดทองหมั้นให้กับฝ่ายหญิง ในปัจจุบัน พิธีหมั้นและพิธีแต่งงานมักจะจัดขึ้นในวันเดียวกันเพื่อความสะดวก อีกทั้งยังนิยมจัดงานหมั้นแบบเรียบง่าย
รายการของสำคัญที่มักใช้ในพิธีหมั้นโดยในการจัดพิธีหมั้นจำเป็นเตรียมของพิธีหมั้นให้พร้อม ทั้งฝ่ายชายและฝ่ายหญิง เพื่อให้งานพิธีหมั้นสามารถดำเนินไปได้อย่างราบรื่น ดังนั้น เจ้าของงานพิธีหมั้นจะต้องเตรียมของในแต่ละฝ่าย ดังนี้
ฝ่ายชายของพิธีหมั้นสำหรับฝ่ายชาย จะต้องเตรียมในงานพิธีหมั้น ดังต่อไปนี้
- ขันหมากงานหมั้น ประกอบด้วยพานขันหมาก 9 พาน ซึ่งประกอบด้วย
1.พานขันหมากเอก (พานขันหมากใหญ่) ประกอบด้วย สิ่งของที่จำเป็นต่อการดำเนินชีวิต เช่น ข้าวสาร เกลือ น้ำตาล น้ำอบ เป็นต้น
2.พานขันหมากโท (พานขันหมากรอง) ประกอบด้วย สิ่งของที่เป็นสัญลักษณ์แห่งความสุข เช่น ทองคำ เงิน ไข่ไก่ เป็นต้น
3.พานขันหมากบ่าวขันหมาก (พานขันหมากเล็ก) ประกอบด้วย สิ่งของที่เป็นสัญลักษณ์แห่งความรัก เช่น ดอกไม้ ธูปเทียน เป็นต้น
- สินสอดทองหมั้น ประกอบด้วย เงินสด ทองคำ เครื่องประดับ เป็นต้น
- แหวนหมั้น มอบให้กับฝ่ายหญิงเป็นสัญลักษณ์ของการจับจอง
- ชุดไทยหรือชุดสูท สวมใส่ในพิธีหมั้น
ฝ่ายหญิงส่วนของพิธีหมั้นสำหรับฝ่ายหญิง มีดังนี้
- ชุดไทย สวมใส่ในพิธีหมั้น
- เครื่องประดับ เช่น สร้อยคอ ต่างหู แหวน เป็นต้น
- สินสอดทองหมั้น ประกอบด้วย เงินสด ทองคำ เครื่องประดับ เป็นต้น
- แหวนหมั้น มอบให้กับฝ่ายชายเป็นสัญลักษณ์ของการจับจอง
นอกจากนี้ ยังมีของพิธีหมั้นอื่น ๆ ที่อาจใช้ในพิธีหมั้น เช่น
- ขันหมากเอกฝ่ายหญิง ประกอบด้วย สิ่งของที่จำเป็นต่อการดำเนินชีวิต เช่น ข้าวสาร เกลือ น้ำตาล น้ำอบ เป็นต้น
- ขันหมากโทฝ่ายหญิง ประกอบด้วย สิ่งของที่เป็นสัญลักษณ์แห่งความสุข เช่น ทองคำ เงิน ไข่ไก่ เป็นต้น
- ขันหมากบ่าวขันหมากฝ่ายหญิง ประกอบด้วย สิ่งของที่เป็นสัญลักษณ์แห่งความรัก เช่น ดอกไม้ ธูปเทียน เป็นต้น
- เครื่องแต่งกายของผู้ใหญ่ สวมใส่ในพิธีหมั้นเล็ก ๆ
- ของขวัญในพิธีหมั้นแบบง่าย ๆ จากญาติผู้ใหญ่และแขกที่มาร่วมงาน
ลำดับขั้นตอนของพิธีหมั้นสำหรับผู้ที่ต้องการจัดพิธีหมั้นเพียงอย่างเดียว นอกจากรายการของพิธีหมั้นที่จะต้องจัดเตรียมแล้ว ยังต้องเข้าใจแต่ละขั้นตอนของพิธีก่อน แม้ว่าจะเป็นการจัดงานหมั้นแบบเรียบง่าย หรือเป็นการจัดพิธีหมั้นแบบอีสาน โดยทั่วไป ก็จะมีขั้นตอน ดังนี้
1.พิธีสงฆ์ ซึ่งคู่บ่าวสาวจะร่วมกันจุดธูปเทียนบูชาพระรัตนตรัย กล่าวอาราธนาศีล 5 รับศีล 5 สวดมนต์ และตักบาตร จากนั้นจะเป็นการถวายดอกไม้ธูปเทียน และเครื่องปัจจัยไทยธรรม พร้อมทั้งรับน้ำมนต์จากพระสงฆ์ เพื่อเพิ่มความเป็นสิริมงคล
2.พิธีสู่ขอ โดยเถ้าแก่ฝ่ายชายจะเจรจาสู่ขอฝ่ายหญิงกับพ่อแม่หรือญาติผู้ใหญ่ของฝ่ายหญิง โดยฝ่ายชายจะแจ้งว่าได้นำสินสอดทองหมั้นอะไร จำนวนเท่าไหร่มาบ้าง พ่อแม่หรือญาติผู้ใหญ่ของฝ่ายหญิงจะพิจารณาสินสอดทองหมั้นและตอบตกลงหรือปฏิเสธ
3.พิธีมอบสินสอดทองหมั้น ฝ่ายชายจะมอบสินสอดทองหมั้นให้กับพ่อแม่หรือญาติผู้ใหญ่ของฝ่ายหญิง สินสอดทองหมั้นจะประกอบด้วยเงินสด ทองคำ เครื่องประดับ เป็นต้น
4.พิธีสวมแหวนหมั้น ฝ่ายชายจะสวมแหวนหมั้นให้กับฝ่ายหญิง แหวนหมั้นเป็นสัญลักษณ์ของการจับจองและแสดงถึงความรักของคู่รัก
5.พิธีรับไหว้ คู่บ่าวสาวจะรับไหว้ผู้ใหญ่ทั้งสองฝ่าย โดยฝ่ายชายจะกราบพ่อแม่และญาติผู้ใหญ่ของฝ่ายหญิง ส่วนฝ่ายหญิงจะกราบพ่อแม่และญาติผู้ใหญ่ของฝ่ายชาย
6.พิธีเลี้ยงฉลอง คู่บ่าวสาวจะเลี้ยงฉลองให้กับแขกที่มาร่วมงาน เป็นการแสดงความยินดีกับคู่รักที่กำลังจะเริ่มต้นชีวิตคู่ใหม่
โดยลำดับขั้นตอนของพิธีหมั้นอาจมีการปรับเปลี่ยนได้ตามประเพณีของแต่ละท้องถิ่นหรือของแต่ละครอบครัว หรืออาจจะมีการจัดพิธีหมั้นแบบฝรั่ง หรือปรับให้มีแต่งานหมั้นเช้าเพียงอย่างเดียว แต่ในปัจจุบัน พิธีหมั้นและพิธีแต่งงานนิยมจัดขึ้นในวันเดียวกัน เพื่อความสะดวก ปรับลำดับขั้นตอนของพิธีหมั้นให้ผนวกรวมกับพิธีแต่งงานบางส่วน เช่น พิธีสู่ขออาจมีการรวมเข้ากับขบวนแห่ขันหมาก เป็นต้น
สรุปเกี่ยวกับพิธีหมั้นการจัดพิธีหมั้นเป็นประเพณีไทย ซึ่งประกาศให้ทุกคนรับรู้ถึงความสัมพันธ์ของคู่รักอย่างเป็นทางการ โดยมีรายละเอียด รายการของพิธีหมั้น ฤกษ์แต่งงานพิธีหมั้น และขั้นตอนการจัดพิธีหมั้นค่อนข้างเยอะ จึงจำเป็นต้องมีการวางแผนเตรียมการล่วงหน้า เพื่อให้เป็นการจัดพิธีหมั้นเล็ก ๆ แต่ก็ครบถ้วนสมบูรณ์ตามขั้นตอนประเพณีไทย