ก่อนติดตั้งระบบไฟฟ้าในโรงงานอุตสาหกรรม ต้องรู้อะไรบ้าง?

[พรสัก ส่องแสง]

การสร้างโรงงานอุตสาหกรรมถือเป็นโครงการใหญ่ ต้องอาศัยการวางแผนและการลงทุนอย่างรอบคอบ หนึ่งในระบบสำคัญที่ขาดไม่ได้คือระบบไฟฟ้าโรงงาน ซึ่งเป็นหัวใจสำคัญในการขับเคลื่อนกระบวนการผลิตต่าง ๆ ภายในโรงงาน

ดังนั้นก่อนตัดสินใจติดตั้งระบบไฟฟ้าโรงงานในโรงงานอุตสาหกรรม ควรทำความเข้าใจเกี่ยวกับระบบไฟโรงงานที่มีต่อการดำเนินงานของโรงงาน เพราะถ้าระบบไฟฟ้าในโรงงานออกแบบและติดตั้งมาอย่างไม่เหมาะสม อาจส่งผลกระทบต่อประสิทธิภาพการผลิต ก่อให้เกิดความเสียหายต่อเครื่องจักร รวมถึงอุปกรณ์ต่าง ๆ รวมถึงอาจเป็นอันตรายต่อชีวิตและทรัพย์สินของผู้ปฏิบัติงานได้

ระบบไฟฟ้าโรงงานมีความสำคัญอย่างไร?
ระบบไฟฟ้าโรงงานเปรียบเสมือนหัวใจหลักในการขับเคลื่อนกระบวนการผลิตในโรงงานอุตสาหกรรมทุกประเภท ไม่ว่าจะเป็นโรงงานขนาดเล็กหรือขนาดใหญ่ การมีระบบไฟฟ้าในโรงงานอุตสาหกรรมที่เสถียรและมีประสิทธิภาพสูง จะทำให้งานภายในโรงงานเป็นไปอย่างราบรื่น การผลิตเป็นไปอย่างต่อเนื่องและมีคุณภาพ โดยความสำคัญของระบบไฟฟ้าโรงงานอุตสาหกรรมมีดังนี้

- ขับเคลื่อนกระบวนการผลิต: ระบบไฟในโรงงานใช้ในการขับเคลื่อนเครื่องจักร อุปกรณ์ต่าง ๆ ภายในโรงงาน กระบวนการผลิตดำเนินไปได้อย่างราบรื่น
- เพิ่มประสิทธิภาพการผลิต: ระบบไฟฟ้าในโรงงานอุตสาหกรรมที่ออกแบบมาอย่างดี จะช่วยเพิ่มประสิทธิภาพในการผลิต ลดการสูญเสียพลังงานกับต้นทุนการผลิต
- รักษาคุณภาพผลิตภัณฑ์: การออกแบบระบบไฟฟ้าในโรงงานให้เสถียร สามารถช่วยรักษาคุณภาพของผลิตภัณฑ์ที่ต้องดูพิเศษ อย่างสินค้าแช่แข็ง เป็นต้น
- รองรับการขยายตัวของโรงงาน: งานระบบไฟฟ้าโรงงานที่ดี ต้องมีความยืดหยุ่น สามารถรองรับการขยายตัวของโรงงานในอนาคตได้
- ความปลอดภัย: ระบบไฟฟ้าโรงงานที่ได้มาตรฐาน ช่วยลดความเสี่ยงในการเกิดอุบัติเหตุจากไฟฟ้า เช่น ไฟฟ้าช็อต ไฟฟ้าลัดวงจร รวมถึงไฟไหม้ได้
- ความต่อเนื่องในการผลิต: ระบบไฟฟ้าในโรงงานอุตสาหกรรมที่ดี ช่วยให้การผลิตดำเนินไปอย่างต่อเนื่อง ไม่เกิดการหยุดชะงัก ส่งผลต่อการส่งมอบสินค้าได้ตามกำหนด

ระบบไฟฟ้าโรงงานสำคัญต่อการดำเนินงานของโรงงานอย่างมาก เพราะการมีวงจรไฟฟ้าในโรงงานอุตสาหกรรมดี ช่วยเพิ่มประสิทธิภาพการผลิต ลดต้นทุน รวมถึงสร้างความมั่นใจให้กับลูกค้า นอกจากนี้ยังช่วยลดความเสี่ยงในการเกิดอุบัติเหตุ หรือความเสียหายที่อาจเกิดขึ้นได้

ประเภทของระบบไฟฟ้าในโรงงานอุตสาหกรรมมีอะไรบ้าง?

ระบบไฟฟ้าในโรงงานอุตสาหกรรมมีความหลากหลาย มีความซับซ้อนแตกต่างกันไปตามขนาดของโรงงาน ประเภทของอุตสาหกรรม รวมถึงความต้องการในการใช้งาน ซึ่งระบบไฟโรงงานถูกออกแบบมารองรับภาระงานต่างกัน การเลือกใช้ระบบไฟฟ้าโรงงานที่เหมาะสม ช่วยให้โรงงานทำงานได้อย่างมีประสิทธิภาพ ปลอดภัย รวมถึงลดต้นทุนลงได้อีกด้วย โดยประเภทของระบบไฟฟ้าในโรงงานมีดังนี้

- ระบบไฟฟ้า 1 เฟส (Single-Phase System): เป็นระบบไฟฟ้าใช้ในครัวเรือนทั่วไป หรือใช้ในโรงงานอุตสาหกรรม เช่น อุปกรณ์ไฟฟ้าขนาดเล็ก หรือสำนักงานต่าง ๆ ที่ใช้แรงดันไฟฟ้าต่ำ
- ระบบไฟฟ้า 3 เฟส (Three-Phase System): เป็นระบบไฟฟ้านิยมใช้ในโรงงานอุตสาหกรรมขนาดใหญ่ เนื่องจากมีประสิทธิภาพในการส่งจ่ายพลังงานสูง สามารถขับเคลื่อนเครื่องจักรขนาดใหญ่ได้ รวมถึงสูญเสียพลังงานน้อยกว่าระบบไฟฟ้า 1 เฟส
- ระบบไฟฟ้าแรงสูง (High Voltage System): เป็นระบบไฟฟ้ามีแรงดันไฟฟ้าสูงมาก มักใช้ในโรงงานอุตสาหกรรมขนาดใหญ่ที่ต้องการกำลังไฟฟ้าจำนวนมาก เช่น โรงงานเหล็ก โรงงานปูนซีเมนต์ โดยระบบนี้ช่วยลดการสูญเสียพลังงานระหว่างการส่งจ่ายไฟฟ้าได้ดี
- ระบบไฟฟ้าสำรอง (Backup Power System): เป็นระบบไฟฟ้าใช้สำรองในกรณีระบบไฟฟ้าโรงงานขัดข้อง ประกอบด้วยเครื่องกำเนิดไฟฟ้าและแบตเตอรี่ ช่วยให้โรงงานสามารถดำเนินการผลิตต่อไปได้อย่างต่อเนื่อง

สิ่งที่ต้องคำนึงเมื่อต้องติดตั้งระบบไฟฟ้าโรงงาน
การติดตั้งระบบไฟฟ้าในโรงงานเป็นขั้นตอนสำคัญ ต้องมีการวางระบบไฟฟ้าโรงงานอย่างรอบคอบ เพื่อให้ได้ระบบไฟฟ้าเหมาะสมกับความต้องการของโรงงาน มีประสิทธิภาพ และความปลอดภัยสูง การละเลยรายละเอียดเพียงเล็กน้อย อาจส่งผลกระทบต่อการทำงานของโรงงานและความปลอดภัยของบุคลากรได้ ดังนั้น ก่อนตัดสินใจติดตั้งระบบไฟฟ้าในโรงงาน ควรศึกษาและพิจารณาถึงปัจจัยต่าง ๆ ที่เกี่ยวข้อง ดังนี้

- ขนาดและประเภทของโรงงาน: ขนาดของโรงงานและประเภทของอุตสาหกรรม จะกำหนดปริมาณการใช้ไฟฟ้าและความซับซ้อนของระบบไฟฟ้าแตกต่างกัน
- ภาระงาน: การประเมินภาระงานของเครื่องจักรและอุปกรณ์ต่างๆ ภายในโรงงาน จะช่วยให้เลือกขนาดของอุปกรณ์ไฟฟ้าได้อย่างเหมาะสม
- งบประมาณ: งบประมาณที่จัดสรรสำหรับการติดตั้งระบบไฟฟ้าในโรงงาน จะเป็นตัวกำหนดขอบเขตและคุณภาพของระบบไฟฟ้า
- มาตรฐานความปลอดภัย: การเลือกใช้อุปกรณ์ไฟฟ้าได้มาตรฐาน และการติดตั้งระบบไฟในโรงงานให้เป็นไปตามกฎหมายและข้อบังคับ จะช่วยลดความเสี่ยงในการเกิดอุบัติเหตุ
- การขยายตัวในอนาคต: การออกแบบระบบไฟฟ้าในโรงงานควรคำนึงถึงการขยายตัวของโรงงานในอนาคต เพื่อหลีกเลี่ยงการปรับปรุงระบบไฟฟ้าในภายหลัง
- ผู้รับเหมา: การเลือกผู้รับเหมาที่มีความเชี่ยวชาญและประสบการณ์ จะช่วยให้การติดตั้งระบบไฟฟ้าในโรงงานอุตสาหกรรมเป็นไปอย่างราบรื่นและได้ผลลัพธ์ที่ดี
- การบำรุงรักษา: การวางแผนการบำรุงรักษาระบบไฟฟ้าเป็นประจำ จะช่วยยืดอายุการใช้งานของระบบไฟฟ้า และลดความเสี่ยงในการเกิดปัญหา

กฎหมายเกี่ยวกับระบบไฟฟ้าโรงงาน

กฎหมายเกี่ยวข้องกับการตรวจสอบระบบไฟฟ้าในโรงงาน เพื่อให้มั่นใจว่าระบบไฟในโรงงานมีความปลอดภัยเป็นไปตามมาตรฐานกำหนด กฎหมายไทยได้มีการออกกฎหมายและระเบียบต่าง ๆ ที่เกี่ยวข้องกับการตรวจสอบระบบไฟฟ้าในโรงงานอุตสาหกรรม โดยกฎหมายสำคัญ ๆ ได้แก่

- พระราชบัญญัติความปลอดภัย อาชีวอนามัย และสภาพแวดล้อมในการทำงาน พ.ศ. 2554: กฎหมายฉบับนี้กำหนดให้ผู้ประกอบการโรงงานต้องจัดให้มีการตรวจสอบระบบไฟฟ้าในโรงงานเป็นประจำทุกปี และต้องมีเอกสารหลักฐานการตรวจสอบ
- พระราชบัญญัติโรงงาน พ.ศ. 2535: กฎหมายฉบับนี้กำหนดให้โรงงานต้องปฏิบัติตามมาตรฐานความปลอดภัยที่เกี่ยวข้องกับการติดตั้งระบบไฟฟ้าในโรงงาน รวมถึงการตรวจสอบและบำรุงรักษา
- กฎกระทรวงกำหนดมาตรฐานในการบริหารจัดการและดำเนินการด้านความปลอดภัย อาชีวอนามัย และสภาพแวดล้อมในการทำงาน เกี่ยวกับไฟฟ้า พ.ศ. 2558: กฎกระทรวงฉบับนี้เป็นกฎหมายลูกออกตามมาจากพระราชบัญญัติความปลอดภัยฯ โดยได้กำหนดรายละเอียดเกี่ยวกับการตรวจสอบระบบไฟฟ้าในโรงงานอย่างชัดเจน   

สรุประบบไฟฟ้าโรงงาน หัวใจสำคัญของการผลิต
ระบบไฟฟ้าโรงงานเป็นเหมือนเส้นเลือดหล่อเลี้ยงโรงงาน ทำให้เครื่องจักรทำงานได้อย่างต่อเนื่อง การดูแลระบบไฟในโรงงานให้ดีจึงสำคัญมาก  เพื่อป้องกันอุบัติเหตุที่อาจเกิดขึ้นทำให้ส่งผลกระทบต่อการผลิตหรือความปลอดภัยของบุคลากร นอกจากนี้ การมีระบบไฟฟ้าในโรงงานอุตสาหกรรมได้มาตรฐาน ยังเป็นการปฏิบัติตามกฎหมายที่เกี่ยวข้องอีกด้วย