สถาบันอาศรมศิลป์ (Arsom Silp Institute of the Arts) เป็นสถาบันอุดมศึกษาเอกชนระดับบัณฑิตศึกษาในประเทศไทยที่ไม่แสวงหาผลกำไร จัดตั้งขึ้นเมื่อวันที่ 17 ตุลาคม พ.ศ. 2549 โดยมูลนิธิโรงเรียนรุ่งอรุณ ผู้ยื่นจดทะเบียน คือ ศาสตราจารย์ นายแพทย์ ประเวศ วะสี
สถาบันอาศรมศิลป์ เกิดจากประสบการณ์และแนวคิดในการจัดการศึกษาทางเลือกใหม่ให้กับสังคมไทย ในนามของโรงเรียนรุ่งอรุณ ซึ่งเป็นโรงเรียนวิถีพุทธที่มีประสบการณ์ในการเรียนการสอนมาร่วม 10 ปี จนเป็นสัญลักษณ์ของความสำเร็จระดับหนึ่งในการจัดการเรียนการสอนแบบบูรณาการแห่งชีวิต ที่มุ่งเน้นการผสานกลมกลืนกัน ระหว่างศิลปะกับวิทยาการ ประการหนึ่ง และเป็นความกลมกลืนกันระหว่างวิชาการกับการเรียนรู้ร่วมกันโดยผ่านวิถีของชุมชน อีกประการหนึ่ง
ปราชญ์ ผู้รู้ นักการศึกษา ศิลปิน สถาปนิกและนักวิชาการที่มีประสบการณ์ตระหนักถึงปัญหาของการศึกษาของไทย ที่ใช้วิชาเป็นตัวตั้งมาเป็นเวลานาน จนทำให้ผู้เรียนแปลกแยกออกจากสิ่งแวดล้อมและสังคมมากยิ่งขึ้น ผู้รู้เหล่านี้จึงปรึกษาหารือกันถึงการก่อตั้งสถาบันอุดมศึกษาที่เป็นสถาบันอุดมศึกษาทางเลือก เป็นการศึกษาแบบบูรณาการชีวิตในขั้นอุดมศึกษา ที่จะนำไปสู่ความเป็นสถาบันการพัฒนาศักยภาพการเรียนรู้สูงสุดของมนุษย์
ด้วยความมุ่งหวังที่จะสร้างสรรค์ชุมชนแห่งการเรียนรู้ใหม่ที่ผสานภูมิปัญญาดั้งเดิมเข้ากับองค์ความรู้ร่วมสมัย ภายใต้บรรยากาศการเรียนรู้ที่เป็นมิตร และความเอาใจใส่ดูแลนักศึกษาอย่างใกล้ชิดจากคณาจารย์และผู้เชี่ยวชาญพิเศษในด้านต่างๆ โดยมีเป้าหมายที่ชัดเจนในการเป็นสถาบันอุดมศึกษาทางเลือกที่เข้าถึงวิชาการและวิชาชีวิต
สถาบันอาศรมศิลป์ เป็นสถาบันอุดมศึกษาทางเลือกด้วยอุดมการณ์ที่มุ่งสร้างสรรค์กระบวนการเรียนรู้ที่ก่อให้เกิดการเปลี่ยนแปลงคุณภาพของผู้เรียนอย่างแท้จริง คือ การเรียนรู้ศาสตร์และศิลป์อย่างเป็นองค์รวม เชื่อมโยงถึงการขัดเกลาตนเองให้มีคุณค่า และพัฒนาศักยภาพการเรียนรู้สูงสุด ด้วยกระบวนการสำคัญ 3 ด้าน คือ
- การเรียนรู้อย่างลึกซึ้ง (Deep Learning) เพื่อให้นักศึกษาเป็นผู้เรียนรู้ด้วยตนเอง (Self-Directed Learning) จนเข้าถึงคุณค่าของสิ่งแวดล้อมต่างๆ ได้
- การเรียนรู้จากการลงมือปฏิบัติจริง (Learning by doing) จากการเรียนรู้บนการ งานจริง (Work-Based Learning) ผ่านโครงงานวิจัยและบริการวิชาการต่างๆ ของสถาบันฯ
- การเรียนรู้จากการสื่อสาร (Communication based learning) เช่น การฟังอย่าง ลึกซึ้ง การสื่อสารอย่างเท่าเทียม เคารพความเป็นมนุษย์
จากกระบวนการดังกล่าว จะทำให้นักศึกษามีทักษะและทัศนคติในการเรียนรู้สู่การเปลี่ยนแปลง อันจะนำมาซึ่งการสร้างสรรค์พัฒนาคุณภาพของบุคคล และสังคมไปพร้อมกัน