ก็คงถือว่าเป็นเรื่องสืบเนื่องจากเมื่อคราวที่แล้วที่เราคุยกันเรื่อง จรรยาบรรณ หลายคนเขียน email เข้ามาถามว่าผมพูดถึงเรื่องจรรยาบรรณนั้นมีความหมาย ทางการเมืองหรือไม่ หนักเข้าก็ถามตรงๆ เลยว่า ตกลงอาจารย์อยู่ข้างไหนแน่ จริงๆ แล้วผมเองพยายามจะสื่อในเรื่องการสร้างกระบวนการที่จะช่วยให้สังคม ระบบแฟรนไชส์สามารถเติบโตเข้มแข็งเป็นแนวทางให้นักธุรกิจค้าๆ ขายๆ ได้มีแนวทางที่มั่นคงต่อเนื่องมากกว่าครับ 

 

เรื่องสำคัญอยู่ที่ว่า ทำอย่างไรเราจึงจะมีวิธีสร้างกฎเกณฑ์เพื่อที่จะ ทำให้เกิดกระบวนการควบคุมที่เหมาะสม ในเวลาเดียวกันก็เท่ากับสร้างมาตรฐานในการทำธุรกิจ ร่วมกันขึ้นมาด้วย โดยอาศัยหลักการที่ว่า ให้มีการควบคุมปกครองกันเองในหมู่ผู้ทำธุรกิจ และมีหน่วยงานของรัฐเป็นผู้ควบคุมติดตามห่างๆ พอให้ดิ้นขลุกขลิก ไม่แน่นจนหายใจไม่ออก หรือไม่หลวมจนน่าเกลียดเกินไป ก็อาจจะมีวิธีที่ถือว่านำเสนอได้อย่างนี้ครับ
 

เริ่มจากการมองตัวอย่างการสร้างหน่วยงานที่เป็น การปกครองกันเองซึ่งประเทศที่พอเป็นตัวอย่างได้อย่างเช่น ในอเมริกาจะมีหน่วยงานกลางของเอกชนที่ทำหน้าที่ดูแลผู้ประกอบการ ด้านแฟรนไชส์ซึ่งก็ถือเป็นงานของสมาคมธุรกิจชื่อย่อว่า ไอเอฟเอ (IFA : International Franchise Association) แปลกันง่ายๆ ว่า สมาคมธุรกิจแฟรนไชส์สากล หน่วยงานนี้สามารถดูแลและส่งเสริมมวลหมู่สมาชิกได้อย่างเข้มแข็ง และเป็นองค์กรที่ช่วยประสานงานให้กับธุรกิจแฟรนไชส์ทั่วโลกไปด้วย 

 

ถ้าหากมองตามแนวความคิดที่จะควบคุมระบบบริหารตัวเอง ในธุรกิจแฟรนไชส์ของบางประเทศที่มีเหมือนกันที่จะถือว่า สมาคมน่าจะสามารถเป็นองค์กรกลางที่จะดูแลความเป็นไปของธุรกิจในตลาด ได้ใกล้ชิดมากกว่า รวมทั้งจะมองเห็นปัญหาและปรับตัว ตามสภาพการเปลี่ยนแปลงในธุรกิจได้เร็วกว่าที่จะเป็นหน่วยงานรัฐดูแลเอง หรืออาศัยกฎเกณฑ์ทางกฎหมายที่ออกแบบให้แน่นหนาอย่างเดียว ดังนั้นตัวสมาคมฯเอง จึงได้รับมอบหมายที่จะช่วยดูแลพฤติกรรมของสมาชิกเท่ากับเป็น การรักษาสภาพการเป็นแฟรนไชส์ซอร์ของสมาชิกไว้

และตามแนวคิดแล้วเมื่อไรก็ตามที่สมาคมมีมติของคณะกรรมการยกเลิกสมาชิกภาพ บริษัทที่มีปัญหาแล้วถูกยกเลิกก็จะมีโอกาสที่จะไม่สามารถต่อสภาพการ เป็นบริษัทที่ดำเนินงานแบบแฟรนไชส์เรียกได้ว่า จะมาขายแฟรนไชส์ให้กับใครไม่ได้ไปด้วย วิธีการอย่างนี้ก็มีข้อดีเพราะเท่ากับสร้างหน่วยงานที่เป็นหูเป็นตาในอีกระดับ ทำให้เกิดมาตรการที่ป้องกันไม่ให้ผู้ที่ไม่พร้อม หรือขาดคุณสมบัติแฟรนไชส์ซอร์ที่ดีเข้ามาขายแฟรนไชส์ได้ ในขณะเดียวกันก็มีหน่วยงานคุมกฎเกณฑ์ง่ายๆ กว้างๆ ให้แฟรนไชส์ซอร์ปฏิบัติ เมื่อใดก็ตามที่มีหน่วยงานที่รักษาผลประโยชน์ในธุรกิจโดยรวม ระบบธุรกิจก็จะเข้มแข็งมีความน่าเชื่อถือขึ้น 

 

กรณีที่เกิดขึ้นดังกล่าวจะผลักดันทางอ้อมทำให้การรวมตัว ของนักธุรกิจในสภาพของการเป็นองค์กรจะชัดเจน มีที่มาที่ไปของรายได้ที่จะเกิดจากการบริการสมาชิกตามข้อกำหนดกฎหมาย จุดเด่นดังกล่าวถ้าเกิดขึ้นในธุรกิจด้านใดก็จะทำให้หน่วยงานกลาง ในรูปแบบนี้กลายเป็นศูนย์กลางระบบธุรกิจไปทันที ข้อดีก็คือการมีกิจกรรมส่งเสริมธุรกิจ หรือแม้กระทั่งการควบคุมวิชาชีพที่เกี่ยวข้องเป็นไปด้วยดี มีการส่งเสริมต่อเนื่องเพราะมีงบประมาณสนับสนุนที่ได้จากสมาชิก ภาครัฐเองก็ไม่จำเป็นต้องลงงบประมาณมาสนับสนุนหรือการควบคุมเกินไป การที่มีหน่วยงานพวกเดียวกันคุ้มครองกันก็เท่ากับ สร้างกลไกที่ประเมินเรื่องต่างๆได้ดีที่สุดพวกเดียวกันจับไต๋กันเอง แต่ก็มีจุดด้อยที่พอจะเห็นก็คือ ถ้าหากผู้ที่รับผิดชอบในองค์กรกลางนั้นไม่เข้มแข็งขาดความเข้าใจ รวมไปถึงความรู้ต่อธุรกิจยิ่งจะทำให้เกิดเรื่องมากกว่าช่วยเข้ามาบรรเทา ถ้าเป็นอย่างนั้นก็เท่ากับสร้างปัญหาขึ้นทันที 

 

มามองสถานการณ์ปัจจุบันที่ธุรกิจแฟรนไชส์เองยังไม่มีกลไกดังกล่าว แต่ก็ไม่น่าจะรีบเร่งเกินไป สำหรับผมเองนั้นก็ยังอยากให้การสร้างกระบวนการ ดังกล่าวเกิดขึ้นอย่างค่อยเป็นค่อยไปมากกว่า อาจจะเป็นเพื่อการรอเวลาที่หลายคนที่เข้ามาเกี่ยวข้องมีความเข้าใจจริงเสียก่อน รวมถึงตัวธุรกิจมีความพร้อมประกอบกันไปด้วย อย่างไรก็ตามการรอเวลาดังกล่าวก็คงไม่ใช่ไม่ทำอะไรเลย

สิ่งที่ลงมือทำคงเป็นในลักษณะการปล่อยให้องค์กรที่เป็นสมาคมฯ โตด้วยธรรมชาติบางส่วน ให้มีความจำเป็นของการรวมตัวบ้าง แต่ไม่ใช่จากเงื่อนไขการบังคับอย่างเดียว รวมถึงเป็นองค์กรที่มีบทบาท ต่อการส่งเสริมกิจกรรมเป็นตัวกลางในการพัฒนาธุรกิจในหลายแง่มุม เมื่อเป็นอย่างนั้นได้ก็เท่ากับกำหนดบทบาทที่มีประโยชน์ในตัวเองด้วย หลังจากนั้นจะมีแรงทางอ้อมสร้างให้เกิดการรวมตัวด้วยกันขึ้นมาอีกก็ยิ่งเป็นเรื่องดี 

 

วันนี้ก็คงต้องรอวิสัยทัศน์ของหน่วยงาน ผู้ที่จะต้องรับผิดชอบในกรณีนี้เท่านั้น เพราะเราเองก็เป็นเพียงแต่ผู้น้อย ตะโกนออกความเห็นดังไปก็จะดูไม่น่าดู ไม่สุภาพ แต่พูดเบาไปก็กลัวท่านไม่ได้ยิน เอาเป็นว่า ธุรกิจแฟรนไชส์วันนี้จะโตหรือ จะเตี้ยม่อต้ออยู่อย่างนี้ท่านก็มีส่วนด้วยกันนะครับ