ธุรกิจแฟรนไชส์ในประเทศไทยมีมูลค่าตลาดโดยเฉลี่ย 300,000 ล้านบาท มีแบรนด์แฟรนไชส์ทั่วประเทศรวมกว่า 622 แบรนด์ มีสาขารวมประมาณ 95,438 แห่ง โดยแฟรนไชส์ที่มีงบลงทุนระหว่าง  10,000 ถึง 50,000 บาท มีสัดส่วนร้อยละ 23.2 และกลุ่มใหญ่สุดคือแฟรนไชส์ที่มีเงินลงทุนไม่เกิน 100,000 บาท มีสัดส่วนร้อยละ 51.98 รวมถึงกลุ่มแฟรนไชส์ที่มีการลงทุนขนาดใหญ่ใช้งบในการลงทุนตั้งมากกว่า 500,000 – 1 ล้าน ซึ่งก็มีให้เลือกได้ตามต้องการ

 

มองในภาพรวมว่าการทำธุรกิจให้เป็น “แฟรนไชส์” คือการขยายธุรกิจเติบโตได้เร็วมาก เนื่องจากเจ้าของแฟรนไชส์ไม่ต้องลงทุนเอง แต่มีคนมาช่วยลงทุนให้ ในฐานะเจ้าของแฟรนไชส์ก็ให้ Knowhow และคอยดูแลแฟรนไชส์ซีในการควบคุมคุณภาพและมาตรฐานให้เป็นไปตามที่กำหนด

 

แต่ในความเป็นจริงไม่ง่ายเหมือนในทฤษฏี การเปิดร้านตัวเองอาจจะขายดี แต่พอไปทำเป็นแฟรนไชส์บางทีก็ “ไม่รอด” มีหลายเหตุผลที่น่าสนใจ เช่น 
 

 

แฟรนไชส์ที่ดีควรมีระบบการช่วยเหลือที่ชัดเจน เริ่มตั้งแต่ปรึกษาด้านทำเล อบรมพนักงาน ช่วยวางแผนการบริหาร มีคู่มือการปฏิบัติงานที่ชัดเจน และสามารถติดต่อได้เมื่อผู้ร่วมลงทุนเกิดปัญหาขึ้น แต่มีแฟรนไชส์จำนวนมากที่เอาแต่เน้นขายสิทธิ์ ขายแบรนด์ ขายอุปกรณ์และสูตร ทั้งขายขาดหรือขายไม่ขาดต้องจ่ายรอยัลตี้ฟีต่อเดือน แต่ไม่ได้มีระบบช่วยเหลือผู้ร่วมลงทุนที่ดีพอ ไม่มีการช่วยสำรวจทำเล ไม่มีการให้คำปรึกษาการขาย หรือร้ายที่สุดไม่มีคู่มืออะไรให้เลย อาจจะมีเทรนให้ 1-2 ครั้ง เท่านั้น แล้วจบกัน ที่เหลือให้ผู้ร่วมลงทุนไปบริหารจัดการเอาเองทั้งหมด แบบนี้ไม่น่าจะไปรอด

 

2.ยังไม่เคยมีประสบการณ์ “ขยายสาขา”
 

เปิดร้านเองคือขายดีมาก เพราะเรารู้ต้นทุน รู้ปัญหา รู้ว่าต้องแก้ไขปัญหาแบบไหน แต่ตัวเองก็ยังไม่เคยขยายสาขาให้มากกว่า 1 แห่ง ทางที่ดีก่อนจะขายแฟรนไชส์ให้ใคร ก็ต้องลองขยายสาขาของตัวเองแล้วบริหารให้รอดก่อน เมื่อมีสาขามากขึ้น ย่อมต้องมีปัญหามากขึ้นเช่นกัน จะได้เป็นการฝึกวิธีแก้ปัญหา สิ่งเหล่านี้จะนำไปสู่การเป็นคู่มือที่ใช้เพื่อขายแฟรนไชส์ในอนาคตได้

 

3.ความเข้าใจแบบผิดๆของคนที่ซื้อแฟรนไชส์
 

การซื้อแฟรนไชส์คือการซื้อรูปแบบธุรกิจ พร้อมมีทีมงานมีระบบบริหารจัดการที่จะดูแลคนลงทุนได้ แต่คนซื้อที่ไม่เข้าใจอาจมองว่าฉันซื้อไปแล้วต้องขายดี มีกำไรได้เลย คำแรกที่คนซื้อแฟรนไชส์ควรรู้คือ “ระยะเวลาคืนทุน” (Payback Period) ซึ่งคือ ระยะเวลาตั้งแต่วันแรกที่เราลงทุนเปิดร้านหรือทำธุรกิจ จนถึงวันที่เราได้ผลตอบแทน หรือได้กำไรคืนเท่ากับเงินที่ลงทุนไปตอนแรก ดังนั้นจึงต้องมีระยะเวลารอคอย ที่แฟรนไชส์ซอต้องอธิบายให้คนลงทุนได้เข้าใจภาพรวมตรงกันด้วย
 

4.มาตรฐานของร้านที่ไม่เหมือนเดิม
 

ตอนเปิดร้านตัวเอง ทำเมนูไหนก็อร่อย ลูกค้าก็ชอบ แต่พอขายแฟรนไชส์ปัญหาที่เจอส่วนมากคือ “สาขานี้ไม่อร่อย” “รสชาติไม่เหมือนกันเลย"  หรือแม้แต่ในเรื่องบริการที่ยิ่งมีหลายสาขาก็ยิ่งควบคุมได้ยาก ซึ่งการวางระบบบริหารจัดการด้านคุณภาพนี้สำคัญมาก บางแฟรนไชส์มีการจ้างผู้จัดการเขตเข้ามาดูแลควบคุมมาตรฐานในแต่ละพื้นที่เพื่อลดปัญหาที่อาจกระทบต่อความพึงพอใจของลูกค้าได้

 

 

สมัยนี้กระแสธุรกิจเปลี่ยนไปไวมาก อะไรที่เคยฮิตอะไรที่เคยเป็นกระแส อะไรที่เคยขายดี ผู้คนอาจลืมได้อย่างรวดเร็วเมื่อเจออะไรที่ใหม่กว่า ดีกว่า บางแฟรนไชส์ขายแล้วขายเลย ไม่ได้พัฒนาสินค้าและบริการให้ดียิ่งขึ้น คนที่ซื้อไปลงทุนก็เหมือนว่าซื้อธุรกิจนี้มาแล้วโดนทอดทิ้ง ไม่มีการส่งเสริมด้านการตลาดใหม่ๆ  นานวันเข้าก็ยิ่งโดนคู่แข่งแซงหน้าสุดท้ายก็เป็นแฟรนไชส์ที่ทำแล้วไม่รอด

 

ถ้าถามว่าธุรกิจที่ขายดีแล้วพอไปทำเป็นแฟรนไชส์ส่วนใหญ่ไม่รอดจริงมั้ย!  ก็คงตอบตรงนี้ก่อนว่า “ไม่จริง” เพราะก็มีหลายแบรนด์ที่เขาขายดีและพอไปทำแฟรนไชส์ก็ขายดีเช่นกัน  ทั้งนี้ก็ขึ้นอยู่กับรูปแบบในการบริหารจัดการ การวางระบบแฟรนไชส์ แนวคิด วิสัยทัศน์  โดยเฉพาะอย่างยิ่งก่อนทำธุรกิจใดให้เป็นแฟรนไชส์มีสิ่งสำคัญที่ควรทำคือ

สิ่งเหล่านี้จะเป็นเหมือนไกด์ไลน์ที่ทำให้แฟรนไชส์ซีได้รู้สึกว่ามีแนวทางที่จะไปต่อได้อย่างถูกต้อง เหนือสิ่งอื่นใด บรรดาแฟรนไชส์ซอต้องมีการพัฒนาธุรกิจให้ก้าวตามกระแสยุคใหม่ได้เสมอ  อะไรก็ตามที่ลงทุนแล้วดี ลงทุนแล้วมีกำไร ก็จะยิ่งทำให้คนอยากลงทุนเพิ่มทั้งขยายสาขาตัวเอง หรือบอกต่อให้คนอื่นมาร่วมลงทุน สิ่งเหล่านี้ต้องเริ่มต้นจากโครงสร้างที่ดีในการวางระบบแฟรนไชส์ทั้งสิ้น

นักเขียน

คุณรัตนชัย ม่วงงาม (เปี๊ยก)