ธุรกิจแฟรนไชส์ที่มีอยู่มากมายในโลกนี้ โดยเฉพาะในประเทศสหรัฐอเมริกาที่มีสถิติว่า  ในอเมริกานั้นมีธุรกิจที่อยู่ในระบบแฟรนไชส์มากกว่า 320,000 ร้านค้า และในปี ค.ศ. 2000 ธุรกิจ แฟรนไชส์อย่างเดียวมีมูลค่าทางธุรกิจถึง หนึ่งแสนล้านเหรียญสหรัฐ หรือ 4.7 ล้านล้านบาท  ถ้านับมูลค่าธุรกิจด้านแฟรนไชส์เปรียบเทียบกับธุรกิจค้าปลีกในอเมริกานั้น แฟรนไชส์มีมูลค่าถึงเกือบ 50% ของมูลค่าธุรกิจค้าปลีกของประเทศ หรือแม้กระทั่งในประเทศไทยเราก็ตาม  ที่มีการเติบโตขยายอย่างรวดเร็วของธุรกิจแฟรนไชส์  ก็จะพบว่าลักษณะของธุรกิจแฟรนไชส์มีแตกต่างกันไปอย่างมากมาย
 

 

วิธีการแบ่งประเภทของธุรกิจแฟรนไชส์  จึงสามารถแบ่งได้หลากหลายวิธี  ขึ้นอยู่กับผู้แบ่งว่าจะแบ่งโดยใช้อะไรเป็นเกณฑ์ตัดสิน การจัดประเภทของธุรกิจแฟรนไชส์ อันที่จริงแล้วอาจไม่ได้สำคัญมาก  เพียงแต่เพื่อให้ผู้ที่ศึกษาได้เข้าใจและเปรียบเทียบ และสะดวกต่อการไปหาข้อมูลมาเพื่อพิจารณาตัดสินใจลงทุน  เพราะหมวดหมู่ที่จัดไว้แล้วอย่างเป็นกลุ่มโดยมีกฎเกณฑ์ที่แน่ชัด ย่อมจะประหยัดเวลามากกว่าไปค้นหาจากข้อมูลที่กระจัดกระจายอยู่ทั้งหมด
 

โดยทั่วไปแล้ว ลักษณะการแบ่งประเภทของธุรกิจที่นิยมใช้กันมากและเข้าใจได้โดยง่าย  วิธีการหนึ่งก็คือ การแบ่งตามลักษณะของธุรกิจที่ทำ เช่น ธุรกิจด้านอาหาร ธุรกิจด้านขนส่ง ธุรกิจด้านการศึกษา ฯลฯ  แต่หากเข้าไปหาข้อมูลตามลักษณะนี้ บางท่านอาจจะไม่ได้รับความสะดวก  เช่น  หากมีเงินลงทุนจำนวนจำกัด แต่ไปได้ข้อมูลแฟรนไชส์ที่ต้องใช้เงินลงทุนนับสิบล้าน ก็เท่ากับเสียเวลาไปในสิ่งที่ไม่ได้สนใจ

ดังนั้น หากเข้าไปในเวปไซต์ที่ให้ข้อมูลเกี่ยวกับธุรกิจแฟรนไชส์ปัจจุบันจะพบการพัฒนาอย่างมากในเวปไซต์เหล่านี้ ที่มักจะมีตัวกรองให้เลือกก่อนค้นหาข้อมูล  เช่น  ขนาดการลงทุน พื้นที่อาณาเขตที่จะลงทุน ฯลฯ ซึ่งคาดว่าในอนาคตก็น่าจะมีตัวกรองอื่นๆ  เพิ่มเติมเพื่อช่วยให้ผู้สนใจง่ายและสะดวกมากขึ้น

 

 

การจัดธุรกิจแฟรนไชส์โดยแบ่งกลุ่มตามลักษณะของธุรกิจ  ดูเหมือนจะเป็นวิธีที่พบกันมากที่สุด โดยอาศัยลักษณะของธุรกิจที่ประกอบกิจการในระบบแฟรนไชส์เป็นหลักในการแบ่ง ซึ่งพบว่าในปัจจุบัน มีธุรกิจประเภทต่างๆ ที่มีการขายแฟรนไชส์ในประเทศไทยจำนวนมากถึง 11 กลุ่มใหญ่ๆ หรือมากกว่า 100 ชนิดธุรกิจ

หากนับกันจริงๆแล้วธุรกิจแฟรนไชส์ในโลกนี้จะมีมากถึงนับพันชนิดธุรกิจ ซึ่งที่จริงแล้วหากแบ่งให้ละเอียดมากขึ้นก็จะยิ่งมีมากชนิดขึ้นอีก  และในอนาคตยังจะมีธุรกิจลักษณะอื่นๆ  ที่เข้ามาขายแฟรนไชส์เกิดขึ้นตามมาอีกเรื่อยๆ การเข้ามาศึกษาหาข้อมูล แฟรนไชส์โดยดูจากลักษณะธุรกิจ  จะมีข้อดีที่สำคัญคือ  จะได้เลือกลงทุนในธุรกิจที่ตนเองชอบหรือถนัด

อย่างไรก็ตามผู้เขียนขอให้ข้อคิดว่า การจะเลือกทำธุรกิจอะไรก็แล้วแต่ ไม่ควรพิจารณา แค่เพียงความชอบของผู้ลงทุนเพียงด้านเดียว  การทำธุรกิจมิใช่งานอดิเรก จึงต้องพิจารณาจากธุรกิจที่มีผลตอบแทนที่ดี  และมีอนาคตที่สดใสด้วย  และหากท่านเป็นคนที่เชื่อเรื่องดวงอยู่ด้วย  ก็อาจจะต้องเลือกทำธุรกิจในประเภทที่ตรงกับลักษณะธาตุประจำตัวของท่านด้วย (หลักโหราศาสตร์จีน ทุกคนจะมีธาตุประจำตัว คือ ไฟ ดิน ทอง น้ำ ไม้  ซึ่งเหมาะแก่การประกอบอาชีพที่ไม่เหมือนกัน)
 

จากสถิติธุรกิจแฟรนไชส์ในประเทศไทย  ประมาณครึ่งหนึ่งจะเป็นธุรกิจด้านอาหาร (แบ่งย่อยเป็นอีกหลายหมวด)  แต่เชื่อว่าในอนาคต ธุรกิจอื่นๆ โดยเฉพาะด้านบริการจะมีมากขึ้น  เพราะธุรกิจด้านบริการนั้น  จะมีปัญหาด้านการจัดส่งวัตถุดิบน้อยกว่า  แต่ก็ยากกว่าในด้านการควบคุมคุณภาพการให้บริการ  และในปัจจุบัน ธุรกิจในหมวดหมู่บริการที่ขยายกิจการแฟรนไชส์ได้ขยายตัว อย่างรวดเร็ว 

ส่วนหนึ่งเกิดจากความก้าวหน้าด้านเทคโนโลยี  ทำให้สามารถอาศัยเทคโนโลยีในการควบคุมการให้บริการ  โดยใช้ซอฟแวร์ช่วยการจัดการได้  เช่น ธุรกิจการให้บริการไปรษณีย์  การรับชำระค่าบริการต่างๆ การฝากขายบ้านและที่ดิน และเราจะเห็นศูนย์รับชำระค่าบริการบางแห่ง  ที่สามารถให้บริการรับชำระค่าบริการมากมาย  ตัวอย่างเช่น  แฟรนไชส์บริการวินเซ็นท์ เซ็นเตอร์เซอร์วิส  ได้ให้บริการครอบคลุมในพื้นที่เดียวถึง 12 ชนิด ได้แก่

อย่างไรก็ตาม จำนวนธุรกิจแฟรนไชส์ในไทยก็ไม่ได้เปลี่ยนแปลงเพิ่มขึ้น  เพราะมีการเลิกกิจการในแต่ละปีจำนวนมาก จะเห็นได้ชัดว่าในปี พ.ศ. 2555 ธุรกิจแฟรนไชส์ด้านอาหารมีจำนวนลดลงเป็นอย่างมาก  ทั้งนี้อาจเกิดจากปัญหาการแข่งขันที่รุนแรง  แต่ในหมวดอื่นๆ ส่วนใหญ่จะมีจำนวนเพิ่มขึ้น

 

แบ่งตามลักษณะการให้สิทธิ
 

ลักษณะการให้สิทธิแก่แฟรนไชส์ซอร์ในการดำเนินธุรกิจ สามารถนำมาใช้เป็นเกณฑ์ในการจัดกลุ่มประเภทของธุรกิจแฟรนไชส์ได้เช่นกัน ซึ่งอาจแบ่งรูปแบบได้ 3 แบบดังนี้

1.แฟรนไชส์แบบบุคคลหรือแฟรนไชส์หน่วยเดียว ( Individual Franchise or Single Unit Franchise )

แฟรนไชส์ประเภทนี้ เป็นรูปแบบการให้สิทธิแฟรนไชส์แก่บุคคลหนึ่งบุคคลใด หรือนิติบุคคลองค์กรใดในการดำเนินธุรกิจที่ได้รับสิทธิจากแฟรนไชส์ซอร์เพียงแค่ 1 แห่ง ภายในทำเลที่ตั้งหรือพื้นที่ภูมิประเทศที่กำหนดขึ้นตามสัญญา รูปแบบการให้สิทธิแบบนี้ นิยมใช้กันมากในแฟรนไชส์หลายประเภท

ทั้งนี้เพราะเป็นรูปแบบที่ง่ายในการเริ่มต้นโดยแฟรนไชส์ซอร์ โดยเฉพาะในช่วงเริ่มต้นของการเริ่มขยายธุรกิจด้วยแฟรนไชส์ อีกทั้งยังช่วยให้แฟรนไชส์ซอร์สามารถให้การสนับสนุนและเรียนรู้ข้อผิดพลาดของการทำแฟรนไชส์ได้โดยตรงจากสาขาต้นๆ ทำให้การปรับปรุงพัฒนา แก้ไข ทำได้

นอกจากนี้การทำแฟรนไชส์ประเภทนี้ยังช่วยให้การหาผู้สนใจเกิดขึ้นได้ง่ายกว่า เพราะขนาดการลงทุนเพียง 1 แห่ง จะต่ำกว่าการลงทุนหลายๆแห่ง ทำให้แฟรนไชส์ที่มีการลงทุนต่อหน่วย ที่สูง เช่น ร้านฟาสต์ฟู้ดจากต่างประเทศ หรือแม้แต่แฟรนไชส์ที่มีโอกาสทางการตลาดในอนาคตนิยมใช้กันสำหรับแฟรนไชส์ซอร์ ก็มักจะนิยมใช้รูปแบบของแฟรนไชส์ประเภทนี้ เพื่อไม่ให้ แฟรนไชส์ซอร์เสียโอกาสในอนาคต หรือคิดค่าสิทธิสูงเกินไป กับแฟรนไชส์ซี อันเนื่องมาจากรวมค่าเสียโอกาสในอนาคตไว้ด้วย ซึ่งจะเป็นผลให้มูลค่าการลงทุนของแฟรนไชส์ซีแต่ละรายสูงไปด้วย
 

นอกเหนือจากข้อดีของรูปแบบนี้ในด้านการลงทุนแล้ว การหาคุณสมบัติของแฟรนไชส์ซีที่จะบริหารธุรกิจ 1 แห่ง ก็หาได้ง่ายกว่าผู้ที่จะบริหารธุรกิจหลายแห่ง ซึ่งต้องเป็นผู้ที่มีความสามารถในการบริหารค่อนข้างสูง
 

2.แฟรนไชส์แบบหลายหน่วยหรือแบบพัฒนาพื้นที่ ( Multiunit Franchise or Area Development Franchise )
 

แฟรนไชส์ประเภทนี้ เป็นรูปแบบการให้สิทธิแก่บุคคลใดแก่บุคคลหนึ่งหรือกลุ่มบุคคล หรือนิติบุคคล องค์กรต่างๆ ในลักษณะการกำหนดเป็นพื้นที่รับสิทธิ ที่จะสามารถดำเนินธุรกิจที่ได้รับสิทธิมาจากแฟรนไชส์ซอร์มากกว่า 1 แห่ง ตามจำนวนที่ได้ตกลงกัน รูปแบบการให้สิทธิเช่นนี้หลายท่านคงเข้าใจได้ง่ายว่า การเติบโตของการขยายตัวในแฟรนไชส์จะเป็นไปได้รวดเร็วกว่าแบบแรก หากแฟรนไชส์ซอร์คัดเลือกได้แฟรนไชส์ซีที่มีกำลังเงินทุนในการเปิดสาขากิจการได้พร้อมๆกัน ในเวลาอันสั้นที่ได้กำหนดไว้

3.แฟรนไชส์แบบ Subfranchise

ภาพจาก goo.gl/899XyF

รูปแบบการให้แฟรนไชส์ประเภทนี้เป็นการให้สิทธิแก่บุคคล หรือ กลุ่มบุคคล หรือนิติบุคคล ในพื้นที่รับสิทธิที่กำหนดเพื่อให้บุคคล กลุ่มบุคคล หรือนิติบุคคลดังกล่าว ทำการขยายการให้สิทธิหน่วยย่อยแบบ Indi - vidual Franchise หรือ Multiunit Franchise แก่บุคคลอื่นในพื้นที่ต่อไป

ในบางกรณีก็มีการเรียกผู้รับสิทธิประเภทนี้ว่า Subfranchise  ก็จัดอยู่ในการให้สิทธิประเภทนี้ด้วย การให้สิทธิในลักษระนี้เป็นการให้สิทธิที่มักจะเหมาะกับพื้นที่อยู่ห่างไกล ซึ่งแฟรนไชส์ซอร์ไม่สามารถให้บริการ หรือให้การสนับสนุนได้ดี จึงจัดรูปแบบการให้สิทธิแก่บุคคลอื่นที่สามารถจะดำเนินงานดูแลงาน สนับสนุนบริการของตนในพื้นที่นั้นในลักษณะ Subfranchise กล่าวคือเป็นตัวแทนของตน จากนั้นทาง Subfranchise จึงดำเนินการจัดหาคัดเลือก แฟรนไชส์ซีอีกต่อหนึ่ง
 

ซึ่งจะเห็นได้ว่าการขยายแฟรนไชส์ประเภทนี้ ต้องการการลงทุนและคุณสมบัติที่สูงจากvแฟรนไชส์ซี ทำให้แฟรนไชส์ใหม่ๆ ที่ยังไม่มีชื่อเสียงหรือไม่มีเอกลักษณ์เป็นที่ยอมรับของตลาด  ยังไม่เหมาะที่จะนำมาใช้ตรงกันข้ามกับแฟรนไชส์ที่มีชื่อเสียงและเป็นที่ยอมรับ โดยเฉพาะอย่างยิ่งถ้าแฟรนไชส์ซอร์มีจุดมุ่งหมายในการขยายตัวเพื่อรองรับการแข่งขันที่รุนแรงด้วยแล้ว การให้สิทธิในรูปแบบนี้จะช่วยส่งเสริมชื่อเสียงของแฟรนไชส์ให้ดียิ่งขึ้น

อนึ่ง การที่ได้เป็น Master Franchise เพื่อเข้าไปทำธุรกิจในอีกประเทศหนึ่ง  มักจะต้องได้รับสิทธิแบบ Subfranchise พร้อมกับเป็น Multiunit Franchise or Area Development Franchise  ไปด้วยโดยอัตโนมัติ  เพื่อให้สามารถทำการขยายตลาด ในประเทศที่ได้รับสิทธิได้อย่างเต็มที่

 

ภาพจาก www.facebook.com/franchiserosdednoodle/

ดังที่ได้กล่าวมาแล้วว่า ธุรกิจแฟรนไชส์เป็นธุรกิจที่ผู้สนใจสามารถลงทุนได้ ตั้งแต่เงินลงทุนเพียงไม่กี่พันบาท ไปจนถึงหลายๆ ล้านบาท โดยเฉพาะอย่างยิ่งหากมีเงินทุนสูง มีความตั้งใจ และมีประวัติการทำธุรกิจที่ดี ก็อาจจะขอรับเป็นมาสเตอร์แฟรนไชส์ ที่จะได้รับสิทธิ์ในการขยายสาขาในประเทศนั้นๆ เพียงรายเดียว (หรือหลายราย) ซึ่งมีโอกาสที่จะทำกำไร (หรือขาดทุน)จำนวนมากๆ แต่ในกรณีนี้ก็ต้องยอมรับว่าจะต้องส่งผู้บริหารระดับสูง

แม้กระทั่งเจ้าของกิจการที่จะรับเป็นมาสเตอร์แฟรนไชส์ในประเทศไทย ไปอบรมในต่างประเทศก่อนด้วย ซึ่งมักเป็นข้อกำหนดภาคบังคับด้วย ซึ่งผู้เขียนก็ได้เคยมีโอกาสคุยกับมาสเตอร์แฟรนไชส์ธุรกิจฟาสฟูดส์ยี่ห้อดังในเมืองไทยรายหนึ่งเมื่อประมาณปี พ.ศ.2530 และได้เคยเล่าให้ฟังว่า ในวันแรกที่ไปเข้าคอร์สที่ อเมริกานั้น ตัวแทนเจ้าของสิทธิ์หรือผู้ที่มีหน้าที่ให้คำแนะนำและฝึกอบรม ได้บังคับให้เรียนรู้และฝึกภาคปฏิบัติวิธีการทำความสะอาดห้องน้ำของร้านที่ถูกวิธีหนึ่งวันเต็มๆ ทั้งที่ได้ลงทุนซื้อแฟรนไชส์ไปหลายสิบล้านบาท และแม้เป็นผู้ลงทุนเองก็ต้องยอมรับวิธีการฝึกอบรมเข้มของแฟรนไชส์ บริษัทแม่ทุกราย

ในการพิจารณาขนาดการลงทุน ผู้ลงทุนจะต้องพิจารณาเงินลงทุนในทุกๆ ด้านไม่ใช่เฉพาะค่าแฟรนไชส์ฟี หรือค่าธรรมเนียมแรกเข้าเท่านั้น  เพราะเงินลงทุนที่แท้จริงต้องรวมถึงค่าเครื่องไม้เครื่องมือ อุปกรณ์ทั้งการผลิต การขาย สำนักงาน ฯลฯ บ่อยครั้งที่ต้องมีค่าออกแบบและค่าตบแต่งอีกมากมาย  ซึ่งบ่อยครั้งที่แฟรนไชส์ซอร์จะบังคับให้แฟรนไชส์ซีใช้ผู้ออกแบบและรับเหมาทำเฟอร์นิเจอร์ หรือขายอุปกรณ์ตามที่แฟรนไชส์ซอร์กำหนด เพื่อรักษามาตรฐานเดียวกัน

ภาพจาก www.facebook.com/franchiserosdednoodle/

นอกจากนี้ การพิจารณาเงินลงทุน ยังเป็นเพียงปัจจัยเดียวในหลายสิบหรือนับร้อยปัจจัยสำคัญที่ผู้ลงทุนจะพิจารณา  อย่างไรก็ตามถึงแม้ว่าผู้ลงทุนจะมีเงินทุนจำกัด ในปัจจุบันก็มีสถาบันการเงิน ที่มีนโยบายสนับสนุนช่วยเหลือทางการเงินแก่ผู้ลงทุน  เพียงแต่ว่าจะต้องเข้าหลักเกณฑ์ของการปล่อยกู้ของสถาบันการเงินนั้นๆ ซึ่งก็จะมีรายละเอียดเพิ่มเติมในหนังสือนี้เช่นกัน
 

ในการแบ่งประเภทของธุรกิจแฟรนไชส์ตามขนาดของการลงทุน  เวปไซต์ส่วนใหญ่จะมีช่วงของระดับการลงทุนให้ผู้สนใจเลือก  บางเวปไซต์มีตัวเลือกให้เป็นค่าเงินบาทหรือดอลล่าร์ด้วย  สำหรับเวปไซต์ธุรกิจแฟรนไชส์ของต่างประเทศบางเวปไซต์ที่ต้องการหามาสเตอร์แฟรนไชส์หรือหาแฟรนไชส์ซีจากทั่วโลก  สามารถเลือกสกุลเงินได้ตามแต่ถนัด  แต่เพื่อความสะดวกแล้ว  ผู้เขียนขอแบ่งอย่างง่ายๆ  สำหรับการลงทุนธุรกิจแฟรนไชส์ในประเทศไทยไว้เพียง 5 กลุ่ม คือ

แบ่งตามวิธีการขอส่วนแบ่งจากการขาย
 

วิธีการนี้ แท้ที่จริงแล้วก็คือแบ่งประเภทของธุรกิจแฟรนไชส์ ตามลักษณะการคิดค่ารอยัลตี้ฟีนั่นเอง และด้วยเหตุที่การคิดค่ารอยัลตี้ฟี แฟรนไชส์ซอร์สามารถจะกำหนดได้ว่า ต้องการจะคิดจากแฟรนไชส์ซอร์จากยอดขาย หรือจากยอดสั่งซื้อสินค้า(หรือวัตถุดิบ) ก็ได้ ขึ้นอยู่กับว่าวิธีการใดน่าจะสะดวกและควบคุมได้ดีกว่ากัน

สินค้าที่แฟรนไชส์ซอร์ต้องสั่งจากแฟรนไชส์ซีเสมอหรือต้องอาศัยวัตถุดิบจากแฟรนไชส์ซอร์ จึงอาจใช้วิธีคิดค่ารอยัลตี้ฟีจากแฟรนไชส์ซีเวลาที่มีการสั่งซื้อหรือชำระเงิน บางกรณีแฟรนไชส์ซอร์อาจจะไม่บอกตัวเลขให้แฟรนไชส์ซอร์ทราบ แต่ใช้วิธีบวกลงไปในราคาที่ขายให้แก่แฟรนไชส์ซี  ซึ่งที่จริงแล้วก็คือได้แฝงค่ารอยัลตี้ฟีลงไปเรียบร้อยแล้ว
 

อันที่จริงแล้ว ผู้เขียนมีความเห็นว่าการคำนวณค่ารอยัลตี้ฟีที่ยุติธรรมที่สุดน่าจะคำนวณจากกำไรสุทธิของแฟรนไชส์ฟี เพราะจะได้ไม่เป็นภาระของแฟรนไชส์ซีในกรณีที่ธุรกิจขาดทุน แต่ในทางปฏิบัติมักไม่ค่อยมีการนิยมใช้ ด้วยเหตุเพราะระบบบัญชีของธุรกิจในประเทศไทยจำนวนมากยังขาดความน่าเชื่อถือ  และคงเกรงการสร้างตัวเลขทางบัญชีหลอกลวงเกิดขึ้น แนวทางนี้จึงอาจจะพอทำได้เฉพาะธุรกิจบริการบางประเภทที่มีมาตรฐานทางบัญชีสูงเท่านั้น
 

ในการแบ่งประเภทของธุรกิจแฟรนไชส์ตามวิธีการขอส่วนแบ่งจากการขาย สามารถแบ่งได้เป็นกลุ่มใหญ่ๆ  ดังนี้

1.คิดส่วนแบ่งจากการขายโดยตรง

การคิดค่ารอยัลตี้ฟีแบบนี้เป็นวิธีการที่นิยมทำกันทั่วไป ซึ่งโดยปกติแล้วแฟรนไชส์ซอร์ก็จะบังคับให้แฟรนไชส์ซีต้องใช้เอกสารใบเสร็จรับเงิน  หรือเครื่องบันทึกเงินสด (เครื่อง Cash Register)  ตามที่แฟรนไชส์ซอร์กำหนด เพื่อให้ง่ายต่อการควบคุมการคิดคำนวณค่ารอยัลตี้ฟี ภายในระยะเวลาที่กำหนดและอาจให้จ่ายวันต่อวัน หรือเป็นช่วงๆ ต่อครั้งก็ได้

วิธีการนี้ใช้ยังใช้ปฏิบัติสำหรับผู้ซื้อแฟรนไชส์ที่เป็น Master Franchise ที่ได้รับสิทธิจากบริษัทในต่างประเทศในสินค้าหรือบริการบางบริษัทอีกด้วย ดังจะเห็นได้จากจะต้องส่งสำเนาม้วนกระดาษจากเครื่องบันทึกเงินสดให้กับบริษัทแม่ในต่างประเทศด้วย สำหรับเปอร์เซ็นต์ที่ต้องเสียนั้นมีระดับที่แตกต่างกันมาก ธุรกิจด้านอาหารอาจจะเสียตั้งแต่ประมาณ 5 % ขึ้นไป แต่ธุรกิจบริการบางประเภทอาจเสียสูงกว่านี้มาก

2.คิดส่วนแบ่งจากการสั่งซื้อสินค้าหรือวัตถุดิบ

วิธีนี้เหมาะสำหรับสินค้าที่จะต้องสั่งโดยตรงจากแฟรนไชส์ซอร์เท่านั้น ด้วยเพราะเป็นสินค้าที่มีคุณสมบัติพิเศษ หรือด้วยเพราะเป็นสัญญาบังคับให้แฟรนไชส์ซีต้องซื้อและรับสินค้าจากแฟรนไชส์ซอร์เท่านั้น

กับอีกกรณีหนึ่งคือ แฟรนไชส์ซีต้องอาศัยวัตถุดิบบางประเภทที่เป็นความลับหรือสูตรพิเศษของแฟรนไชส์ซอร์ในการผลิตสินค้า ซึ่งแม้กระทั่งธุรกิจแฟรนไชส์เล็กๆ ก็สามารถควบคุมให้มีการจ่ายส่วนแบ่งได้อย่างง่ายดาย อาทิเช่น ต้องสั่งลูกชิ้น หรือสั่งแป้งจากแฟรนไชส์ซอร์เท่านั้นจึงจะสามารถผลิตสินค้าออกขายได้
 

วิธีการที่สองนี้  มีอยู่มากเช่นเดียวกันที่แฟรนไชส์ซอร์ใช้วิธีตั้งราคาขายสินค้าหรือวัตถุดิบที่ส่งขายให้แก่แฟรนไชส์ซี โดยบวกกำไรซึ่งก็ถือได้ว่าเป็นค่ารอยัลตี้ฟีเข้าไปในราคาแล้วโดยอัติโนมัติ  ตัวอย่างเช่น ไก่ย่างห้าดาว กำหนดส่งไก่หมักพร้อมย่างให้แก่แฟรนไชส์ซีในราคาตัวละ 89 บาท โดยกำหนดให้ขายปลีกไก่ย่างตัวละ 109 บาท เป็นต้น

 

คือให้มีการจ่ายค่ารอยัลตี้ฟี  ทั้งจากวิธีที่หนึ่งและวิธีที่สอง ซึ่งดูเหมือนแฟรนไชส์ซีต้องจ่ายซ้ำซ้อน แต่ก็มีการใช้วิธีนี้อยู่บ้างเหมือนกัน  ในการคิดค่ารอยัลตี้ฟีจากแฟรนไชส์ซี  มีอยู่ไม่น้อยเช่นกันที่แฟรนไชส์ซอร์จะมีสัญญาบังคับให้แฟรนไชส์ซีต้องชำระให้แก่แฟรนไชส์ซอร์ ในอัตราไม่น้อยกว่าขั้นต่ำที่กำหนดไว้ในช่วงระยะเวลาที่กำหนด และมีสัญญา ปรับด้วยหากไม่ชำระให้ตามสัญญา 

ตลอดจนมีข้อบังคับในสัญญาแฟรนไชส์ว่า หากแฟรนไชส์ซี ไม่สามารถทำยอดขายหรือสั่งซื้อได้ตามเป้าหมายในสัญญา ก็จะถูกบอกเลิกสัญญา ซึ่งผู้ซื้อแฟรนไชส์ จะต้องอ่านและศึกษาสัญญาให้รอบคอบก่อนตัดสินใจ เพราะหากถูกบอกเลิกสัญญา ก็เท่ากับว่าเงินลงทุนต้องสูญเสียไป  และหากมีสัญญาที่แฟรนไชส์ซอร์จะรับซื้อคืนสินค้า วัตถุดิบ เครื่องจักรและเฟอร์นิเจอร์ ก็ยังดีกว่าที่จะต้องเสียหายโดยไม่สามารถขายคืนได้