การทำธุรกิจแทบทุกประเภทในปัจจุบัน ต้องแข่งขันกับทั้งคู่แข่งขันในท้องถิ่นไปจนถึงธุรกิจข้ามชาติขนาดใหญ่ ธุรกิจจึงต้องมีการปรับตัวให้ทันกับกระแสการเคลื่อนไหวและเปลี่ยนแปลงที่มีอยู่ตลอดเวลา ประเทศไทยในฐานะของสมาชิกองค์การการค้าโลก จึงต้องเปิดการค้าเสรีและลดการกีดกันทางการค้า

ยิ่งมีการค้าขายข้ามชาติมากขึ้นเท่าใด เราก็ต้องได้เห็นนักธุรกิจต่างชาติหรือสินค้าบริการจากต่างชาติในประเทศมากขึ้น ได้เห็นระบบงานและเทคโนโลยีใหม่ๆ ที่นักลงทุนนำเข้ามาเสริมการให้บริการหรือการจัดการธุรกิจ ความเปลี่ยนแปลงที่รวดเร็วและเป็นไปอย่างกว้างขวางนี้ เป็นส่วนหนึ่งของกระแสโลกาภิวัตน์ และมีผลกระทบต่อธุรกิจแฟรนไชส์อย่างหลีกเลี่ยงไม่ได้ นักธุรกิจจึงจำเป็นต้องเรียนรู้ให้ตามให้ทันการเปลี่ยนแปลง

 

 

คำว่า โลกาภิวัตน์ (Globolization) เป็นศัพท์ใหม่ที่เพิ่งมีมาไม่ถึงยี่สิบปี และตามพจนานุกรม ฉบับราชบัณฑิตยสถาน พ.ศ.2542 (2546, หน้า 1044) ได้ให้นิยามคำว่า “โลกาภิวัตน์” ไว้ ดังนี้

 

โลกาภิวัตน์ หมายถึง การแพร่กระจายไปทั่วโลก, การที่ประชาคมโลกไม่ว่าจะอยู่ ณ จุดใดสามารถรับรู้ สัมพันธ์หรือรับผลกระทบจากสิ่งที่เกิดขึ้นได้อย่างรวดเร็ว กว้างขวาง ซึ่งเนื่องมาจากการพัฒนาระบบสารสนเทศ เป็นต้น

 

จะเห็นได้ว่า สาเหตุสำคัญประการหนึ่งที่ทำให้เกิดปรากฏการณ์โลกาภิวัฒน์  นั่นคือความก้าวหน้าทางด้านเทคโนโลยี  ที่ทำให้การส่งผ่านข้อมูล ตลอดจนการติดต่อสื่อสารระหว่างมนุษย์โลกทำได้รวดเร็ว สะดวก และประหยัดค่าใช้จ่ายกว่าแต่ก่อนมาก อันที่จริงแล้ว นอกจากความก้าวหน้าทางด้านเทคโนโลยีจะเป็นสาเหตุหนึ่งของโลกาภิวัฒน์แล้ว ความต้องการที่จะขายสินค้าหรือบริการไปยังลูกค้าในถิ่นที่ห่างไกล ตลอดจนการยกเลิกมาตรการกำแพงภาษี และความต้องการให้มีการเปิดเสรีทางการค้า ก็ยังเป็นเหตุผลสำคัญเช่นเดียวกัน ที่ทำให้การค้าขายและติดต่อกันระหว่างประเทศเป็นไปอย่างรวดเร็วและกว้างขวางในโลกยุคใหม่

 

อินเตอร์เน็ตเป็นนวัตกรรมอีกอย่างหนึ่ง ที่ทำให้การติดต่อและทำธุรกิจระหว่างกันเป็นไปได้ง่ายและกว้างขวางมากอย่างเหลือเชื่อ เศรษฐกิจยุคใหม่ (New Economy) หรือ เศรษฐกิจยุคอินเตอร์เน็ต (Internet Economy) หรือเศรษฐกิจยุคเว็บ (Web Economy) ทำให้ผู้คนในโลกนี้สามารถเจรจาธุรกิจ ตลอดจนทำการตกลงซื้อขายกันได้จากทุกหนทุกแห่งในโลกนี้ การค้นหาข้อมูลทางธุรกิจ และการติดต่อระหว่างกัน สามารถทำได้ในทุกแห่ง ทุกระดับ และทุกคนที่มีความสนใจที่จะทำมาค้าขายระหว่างกัน

 

ธุรกิจแฟรนไชส์เป็นธุรกิจที่มุ่งการขยายฐานลูกค้าอยู่แล้ว ดังนั้น แฟรนไชส์ซอร์ส่วนใหญ่จึงมีเวปไซต์เป็นของตนเอง ด้วยเหตุผลทั้งเพื่อให้แฟรนไชส์ซีเข้ามาศึกษาหาข้อมูลเพื่อประกอบการตัดสินใจร่วมธุรกิจกัน ตลอดจนเป็นการเผยแพร่ประชาสัมพันธ์สินค้าหรือบริการของตนแก่ลูกค้าโดยทั่วไปด้วยในเวลาเดียวกัน บางคนยังอาจไม่ทราบมาก่อนเลยว่า เราสามารถจะมีเวปไซต์เป็นของตนเอง ที่มีพื้นที่เก็บข้อมูล มีโดเมนเนมเป็นของตนเอง และมีอีเมล์แอดเดรส พร้อมทั้งพื้นที่เก็บอีเมล์ขนาดใหญ่ ด้วยเงินลงทุนเพียงประมาณหนึ่งพันบาทเท่านั้น และในปีต่อๆ ไป ก็เสียค่าใช้จ่ายในการต่ออายุและรักษาพื้นที่เก็บข้อมูลเป็นรายปี (แปลกแต่จริงครับที่ปีต่อๆ ไป คุณอาจจะต้องเสียค่าธรรมเนียมรายปีแพงกว่าในปีแรกครับ อันนี้เป็นเทคนิคในด้านการขายและการตลาด)

 

นอกจากนี้ รัฐบาลในแต่ละประเทศปัจจุบัน ก็มีนโยบายต้อนรับนักลงทุนชาวต่างชาติ ดังจะเห็นได้จากประเทศต่างๆ มักจะมีเขตเศรษฐกิจพิเศษ เพื่อจูงใจให้นักลงทุนต่างชาติไปลงทุนในประเทศของตน  นอกจากนี้ การจัดงานแสดงสินค้าระหว่างประเทศ ตลอดจนการออกไปโรดโชว์สินค้าหรือบริการของประเทศหนึ่งยังอีกประเทศหนึ่ง จึงเป็นเรื่องปกติโดยทั่วไป งานแสดงสินค้าธุรกิจแฟรนไชส์ก็มีอยู่บ่อยๆ ทั้งในประเทศและต่างประเทศ หน่วยงานของรัฐ เช่น กรมส่งเสริมการส่งออก บี.โอ.ไอ ฯลฯ ก็มักจะมีการจัดนำพานักธุรกิจออกไปต่างประเทศ เพื่อหาลู่ทางทำการค้าร่วมกับนักธุรกิจในต่างประเทศ

 

 

โลกาภิวัฒน์ทำให้ตลาดสินค้าและบริการของโลกเปลี่ยนแปลงไปจากเดิมอย่างมาก ในโลกปัจจุบันคงแทบไม่มีประเทศใดในโลกแล้วที่ไม่มีไก่ทอด KFC หรือ แมคโดนัลด์ขาย การที่สินค้าหรือบริการสามารถข้ามพรมแดนกันได้ง่ายๆ แบบนี้ มีทั้งข้อดีและข้อเสียต่อทุกประเทศ แน่นอนว่านักธุรกิจท้องถิ่นที่ในอดีคอาจจะทำมาหากินอยู่ได้โดยปราศจากการแข่งขันที่รุนแรง ทุนนิยมสมัยใหม่จะทำให้มีคู่แข่งรายใหญ่ ทั้งที่มาจากในประเทศและต่างประเทศเข้ามาร่วมแย่งชิงส่วนแบ่งการตลาดด้วย และหากยังจะทำธุรกิจในขนาดย่อมต่อไป ก็อาจจะไม่สามารถสู้กับคู่แข่งที่ใช้เทคโนโลยีในการลดต้นทุนการผลิตและเพิ่มประสิทธิภาพการดำเนินงานได้

ในอดีต ผู้เขียนเคยมีโอกาสพูดคุยกับเจ้าของธุรกิจ เช่น พิซซ่ายี่ห้อท้องถิ่นในบังคลาเทศ หรือแฮมเบเกอร์ยี่ห้อท้องถิ่นในกัมพูชาไก่ทอดในเวียตนาม ที่ขายดีมากในเวลานั้น เพราะยังไม่มีแฟรนไชส์จากต่างประเทศเข้าไปแข่งขัน แต่พอมีแฟรนไชน์จากต่างประเทศเข้าไป ถึงแม้ว่าคุณภาพและราคาอาจไม่ต่างกันมาก แต่ความเป็นยี่ห้อจากต่างประเทศ ก็ทำให้ยอดขายตกลงไปอย่างมาก นอกจากนี้ การที่มีคู่แข่งเข้ามามากขึ้น ยังทำให้ผู้บริโภคมีสินค้าทดแทนเพิ่มขึ้นด้วย

เช่น หากเราทำกิจการประเภทอาหารขายข้าวแกง การมีร้านพิชซ่ามาเปิดใกล้ๆ ดูเผินๆ ไม่ใช่คู่แข่งกันโดยตรง แต่พิซซ่าก็ทำให้ลูกค้างดข้าวแกงบางมื้อได้เช่นกัน ขณะเดียวกันที่การเข้ามาของสินค้าและบริการจากต่างประเทศ ก็ทำให้ค่าครองชีพของประเทศนั้นขยับขึ้นตามไปด้วย เพราะสินค้าและบริการหลายชนิดที่เป็นแฟรนไชส์จากต่างประเทศ ก็จะตั้งราคาโดยอิงจากราคาประเทศต้นแบบ ผสมกับปรับตามค่าครองชีพประเทศนั้น ๆ

 

ในปัจจุบัน แม้กระทั่งธุรกิจบริการ เช่น โรงเรียนสอนภาษา หรือสถาบันฝึกอบรมทรัพยากรมนุษย์ ก็มีการใช้ Know-How จากผู้เชี่ยวชาญต่างประเทศเข้ามาเพิ่มประสิทธิภาพการให้บริการ โดยผ่านรูปแบบการร่วมทุน หรือการซื้อโปรแกรมการบริหารการจัดการ หรือการซื้อแฟรนไชส์ ฯลฯ สารพัดรูปแบบวิธีที่จะทำให้ธุรกิจของตนมีความเหนือกว่าคู่แข่งขัน  นักธุรกิจที่ประมาทและไม่ยอมพัฒนาสินค้าหรือบริการของตน ในที่สุดก็จะต้องออกจากตลาดไปอย่างไม่ต้องสงสัย

 

หากจะกล่าวว่า การตลาดในยุคโลกาภิวัฒน์เป็นการตลาดที่มีการแข่งขันรุนแรงมากก็ไม่น่าจะผิด การแข่งขันนี้ทำให้ประเทศไทยต้องนำเข้าเทคโนโลยีและ Khow-How อย่างมากในรอบหลายสิบปีที่ผ่านมา จะเห็นได้ชัดว่า ธุรกิจแฟรนไชส์ส่วนใหญ่เวลานี้ ล้วนแล้วแต่ต้องใช้อุปกรณ์และเทคโนโลยีเข้ามาเพิ่มประสิทธิภาพการจัดการและการบริการ ตลอดจนเพิ่มความทันสมัยให้โดดเด่นกว่าคู่แข่ง

นอกจากการตลาดที่มีการแข่งขันกันสูงแล้ว โลภาภิวัฒน์มีส่วนทำให้พฤติกรรมของผู้บริโภคสมัยใหม่เปลี่ยนไปมาก ความต้องการความสะดวกสบาย ความทันสมัย ฯลฯ ทำให้พฤติกรรมการบริโภคเปลี่ยนไป  สินค้าและบริการต่างๆ มีลักษณะเป็นแฟชั่นมากขึ้น คือมาเร็วไปเร็ว นักการตลาดได้ใช้ความพยายามทางการตลาดในการวางตลาดสินค้าหรือบริการ มีการทุ่มโฆษณาจำนวนมหาศาลในสินค้าหรือบริการบางประเภท สามารถสร้างกระแสให้เกิดความนิยมในสินค้าหรือบริการนั้นได้อย่างกว้างขวางและรวดเร็ว

ความสำคัญของตัวผลิตภัณฑ์หรือราคาอาจไม่เท่ากับการส่งเสริมการขาย ยิ่งบทบาทของสื่อโฆษณาและเทคนิคของการสร้างภาพทางการตลาดมีมากขึ้น นักการตลาดก็ยิ่งสามารถสร้างกระแสให้เกิดความนิยมในหมู่ผู้บริโภคได้มากขึ้น แต่ก็เป็นการเสี่ยงอย่างมากสำหรับนักลงทุน หากไม่สามารถคาดการณ์หรือวิเคราะห์ได้ถูกต้องว่า กระแสดังกล่าวจะหมดหายไปโดยเร็วหรือไม่ จึงมีแฟรนไชส์ซีหลายรายที่ต้องเจ็บตัวเพราะไปลงทุนในสินค้าที่มีวงจรชีวิตของผลิตภัณฑ์  หรือมีระยะเจริญเติบโตของผลิตภัณฑ์ค่อนข้างสั้นแต่หวือหวา