ผลกระทบระบบแฟรนไชส์ในประเทศไทย

กระบวนการสำรวจธุรกิจแฟรนไชส์ในประเทศไทยนั้นได้มีการจัดทำต่อเนื่องและหลายหน่วยงานได้จัดทำสำรวจ แม้ว่าการจัดทำตัวเลขนั้นมีค่าคาดเคลื่อนจากกันบ้างแต่ก็มีทิศทางเป็นไปในทางเดียวกัน อาจจะเนื่องจากการให้คำจำกัดความที่จะนับว่าธุรกิจใดคือ ธุรกิจที่เข้าข่ายระบบแฟรนไชส์หรือไม่ และระยะเวลาการจัดเก็บข้อมูลก็มีผลต่องานรวบรวมด้วยเช่นกัน 

จริงๆแล้วมีการจัดเก็บข้อมูลที่ได้จัดทำขึ้นมาตั้งแต่ปีพ.ศ. 2543 เป็นการรวบรวมข้อมูลเท่าที่จะหาได้และเริ่มมีการสำรวจบริษัทตัวตนจริงโดยใช้แบบสอบถามและการสอบถามเพิ่มเติมในแต่ละรายก็ช่วยทำให้ข้อมูลมีความน่าเชื่อถือมากขึ้น อย่างไรก็ตามความเป็นไปได้ในการจัดเก็บข้อมูลควรจะต้องมาจากการให้ความร่วมมือการจัดทำโดยหน่วยงานของรัฐซึ่งในต่างประเทศจะต้องมีการรายงานผลการดำเนินงานในแต่ละปีด้วย ข้อมูลจึงจะสามารถยืนยันได้มากขึ้น


จากภาวะปี 2550 ที่ผ่านมาหลายคนก็คงเข้าใจเช่นเดียวกันว่าไม่ว่าธุรกิจอะไรก็จะได้รับผลกระทบจากกระบวนการเศรษฐกิจที่มีแนวโน้มไม่ผ่องใสนักความจริงแล้ว ตัวธุรกิจแฟรนไชส์มีภาพสองด้านคือ ภาพของระบบธุรกิจในเชิงการลงทุน และอีกด้านเป็นอัตราการเติบโตของธุรกิจร้านค้าในระบบแฟรนไชส์ว่ามีสภาพการค้าขายเป็นอย่างไร และผลของทั้งสองด้านจะทำให้เกิดภาพรวมของธุรกิจแฟรนไชส์ว่าเป็นอย่างไรบ้าง
         
ในด้านการลงทุนระบบแฟรนไชส์ในปีที่ผ่านมานั้นผลสำรวจพบว่ามีสัดส่วนหลายด้านลดลง แม้ว่าจะยังมีธุรกิจใหม่เข้ามาในตลาดอยู่บ้างแต่เมื่อเปรียบเทียบกับธุรกิจที่ต้องปิดตัวหายไปจากระบบที่มีตัวเลขที่เราเรียกว่า อัตราความล้มเหลวโดยเปรียบเทียบจากจำนวนธุรกิจที่ต้องเลิกการดำเนินการกับระบบธุรกิจแฟรนไชส์ทั้งหมดว่าเป็นกี่เปอร์เซ็นต์ 

ปัจจุบันธุรกิจแฟรนไชส์มีจำนวนทั้งสิ้น 408 รายซึ่งเปรียบเทียบกับปี 2549 ที่มีธุรกิจจากการสำรวจทั้งสิ้น 456 กิจการก็หมายถึงว่ามีธุรกิจที่หายไปจากระบบไม่น้อยกว่า 48 รายคิดเป็น10.8 % เท่ากับว่าในปีที่ผ่านมาอัตราการเพิ่มจำนวนธุรกิจที่ขยายธุรกิจแบบแฟรนไชส์นั้นมีอัตราลดลงไม่น้อยกว่า 10.8 % เมื่อเปรียบเทียบย้อนกลับไปในช่วงสิบปีที่ผ่านมาที่มีค่าเฉลี่ยการเติบโตในระบบไม่น้อยกว่า 20% ทำให้ภาพการขยายตัวแฟรนไชส์ช่วงนี้ถือว่าอ่อนตัวลง จริงๆแล้วระบบแฟรนไชส์กับเศรษฐกิจนั้นไม่ได้มีอิทธิพลต่อกันเท่าไร และการลงทุนระบบแฟรนไชส์จะมีอัตราขยายตัวสูงด้วยซ้ำไปในช่วงเศรษฐกิจในบางปีที่ไม่เติบโต


เนื่องจากมีผู้ต้องการลงทุนเพิ่มจากคนที่ออกจากงานหรือต้องการเป็นเถ้าแก่เสียเอง เพียงแต่ว่าระบบของสังคมจะต้องเอื้อให้เห็นภาพฝั่งฝันเสียหน่อยว่า การลงทุนจะไม่เสียเปล่า แต่ถ้าขาดความมั่นใจการลงทุนในระบบธุรกิจนี้ก็จะหดตัววูบให้เห็นแบบนี้ได้  นอกจากนั้นจากการสำรวจเชิงลึกพบว่ามีธุรกิจที่ยอมรับว่าเลิกกิจการหรือเลิกระบบแฟรนไชส์สัดส่วน 21.9%

ถ้าถามว่าอัตราส่วนล้มเหลวสูงขนาดนี้น่ากลัวหรือไม่ก็ต้องเพิ่มเติมกันนิดว่า ระบบแฟรนไชส์ในประเทศที่กำลังพัฒนาอย่างเรานี้นั้นท่านว่าเป็นไปได้ เนื่องจากกระบวนการของธุรกิจยังเน้นการลงทุนต่ำทำง่ายแต่ผลตอบแทนไม่เพียงพอที่จะเกิดการขยายตัว จึงทำให้ระบบแฟรนไชส์มีอัตราการปิดตัวอยู่ในช่วงดังกล่าวไปด้วย แต่เมื่อความเข้าใจในการลงทุนระบบแฟรนไชส์ของนักลงทุนทั่วไปดีขึ้นอัตราดังกล่าวก็จะลดลงไปเอง แต่ก็เพราะด้วยการลดจำนวนกิจการจึงส่งผลให้มูลค่าธุรกิจที่หมุนเวียนในร้านค้าระบบแฟรนไชส์ลดลงไปจาก 84,000 ล้านบาทมาอยู่ที่ 77,097 ล้านบาท หรือลดลงไปประมาณ 8.2 %

การประมาณมูลค่ายอดขายเกิดจากจำนวนสาขาของแต่ละธุรกิจที่พบว่ามีประมาณ 21,500 ร้านค้าจำนวนสาขาจากเดิมมีร้านค้าจำนวน 24,000ร้านค้าในปี 2550 ซึ่งทำให้มูลค่ายอดขายควรเป็นที่ไม่ควรจะน้อยกว่าแสนล้านต่อปีแต่เนื่องจากการปิดตัวที่มีค่าเฉลี่ยของการเลิกธุรกิจที่ 26% และผลจากการเปิดสาขายังไม่ครบปี หรือการปิดสาขาลงทำให้ส่งผลต่อส่วนยอดขายลดลงไม่น้อยกว่า 8%  และผลกระทบที่สำคัญคือการจับจ่ายของผู้บริโภคในธุรกิจด้านแฟรนไชส์ลดลงไปเฉลี่ยที่ 7 % ดังนั้นจึงทำให้มูลค่าในธุรกิจลดลงกว่าที่คาดการณ์ไว้


ผลการสำรวจปี 2550 นั้นถ้าวิเคราะห์ในด้านของการเจริญเติบโตของมูลค่าธุรกิจในตัวระบบเองจะมีการเจริญเติบโตต่อเนื่องต่อไป และคาดการณ์ว่าธุรกิจที่มีอยู่ในขณะนี้สามารถสร้างยอดขายเพิ่มขึ้นได้อีกไม่น้อยกว่า 20 % และถ้ามองจำนวนของธุรกิจแฟรนไชส์ปัจจุบันก็ควรที่จะเพิ่มขึ้นได้เนื่องจากยังมีตลาดการลงทุนรองรับอยู่อีกมา แต่แฟรนไชส์ระยะต่อไปนี้จำเป็นที่จะต้องสร้างคุณภาพของระบบธุรกิจให้มากกว่านี้

แฟรนไชส์ที่ขาดคุณภาพจะไม่สามารถขยายตัวเหมือนอย่างที่เคยเกิดขึ้นอีกแล้ว เป็นไปได้ที่ผลจากการพัฒนาระบบธุรกิจที่ดีที่เกิดจากหน่วยงานของรัฐที่เข้ามาสนับสนุนก็ตามหรือเกิดจากความเข้าใจในระบบธุรกิจประเภทนี้มากขึ้น จะส่งผลให้ความมั่นใจในกระบวนการจัดการหรือความเป็นไปได้ในการลงทุนมีความน่าเชื่อถือต่อภาพรวม


ถ้าจะฟันธงกันว่าปีนี้คงเห็นสิ่งดีๆในระบบแฟรนไชส์มากขึ้นก็คงจะได้ แต่ก็อย่างว่าครับกระบวนการธุรกิจนั้นต้องอิงความเป็นไปของสังคมการเมืองด้วยเช่นกัน มัวย่ำเท้าอยู่กับที่อย่างนี้ชาวบ้านร้านรวงก็เห็นทีจะต้องพึ่งโชคลางของขลังกันหมดแล้ววันหลังท่านๆทั้งหลายจะหาเสียงให้ใครฟังล่ะที่นี้......