ในเบื้องต้นเราต้องทำความเข้าใจก่อนว่าโดยทั่วไปธุรกิจจะมีต้นทุนหลัก ๆ 2 แบบคือ

ยิ่งขายมากก็ยิ่งต้องผลิตหรือสั่งผลิตมากตาม, ค่าธรรมเนียมแพลตฟอร์ม ที่เมื่อขายสินค้าได้มากขึ้น ก็ต้องเสียส่วนแบ่งให้แพลตฟอร์มมากขึ้น

 

สัมพันธ์กับหลักการตลาดที่เรียกว่า “Economies of Scale” หมายถึงการที่ต้นทุนต่อหน่วย (Unit Cost) ลดลงเมื่อปริมาณการผลิตหรือการให้บริการเพิ่มขึ้น สาเหตุหลักมาจากการกระจายต้นทุนคงที่ (Fixed Costs) ไปสู่หน่วยผลิตภัณฑ์ที่มากขึ้น อธิบายให้เห็นภาพจากตัวอย่างง่ายๆ คือ
 

ภาพจาก https://elements.envato.com

 

ต้นทุนคงที่ : ค่าเช่าโรงงาน 100,000 บาทต่อเดือน, ค่าเครื่องจักร (คิดค่าเสื่อม) 50,000 บาทต่อเดือน 
 

รวม 150,000 บาท
 

ต้นทุนผันแปร: วัตถุดิบและค่าแรงงาน 100 บาทต่อตัว

 

 
ภาพจาก https://elements.envato.com

จะเห็นว่าต้นทุนต่อตัวลดลงจาก 250 บาท เหลือ 115 บาท เมื่อผลิตมากขึ้นถึง 10 เท่า นี่คือพลังของ Economies of Scale! ที่ยังส่งผลดีต่อธุรกิจในอีกหลายด้านเช่น

ธุรกิจที่ใช้ Economies of Scale ได้อย่างมีประสิทธิภาพ
 

ในประเทศไทย มีหลายแบรนด์ชั้นนำที่ประยุกต์ใช้หลักการนี้ได้อย่างมีประสิทธิภาพ โดยเฉพาะในอุตสาหกรรมเครื่องดื่มและอาหารทะเลที่ต้องการการผลิตจำนวนมากและการกระจายสินค้าทั่วประเทศ

1. Thai Beverage (ThaiBev)
 

ภาพจาก www.thaibev.com

บริษัทใช้ Economies of Scale โดยการขยายโรงงานผลิตและแบ่งปันทรัพยากรระหว่างบริษัทในเครือ ทำให้ต้นทุนการผลิตลดลง ช่วยให้ margins (กำไรขั้นต้น) เพิ่มขึ้น สามารถต้นทุนต่อหน่วยลดลงประมาณ 5-10% จากการกระจายต้นทุนคงที่ได้อย่างมีประสิทธิภาพ ทำให้สินค้าของ Thai Beverage มีศักยภาพแข่งขันในตลาดได้สูง บริษัทมีรายได้รวมกว่า 200,000 ล้านบาทในปีที่ผ่านมา

 

2. Thai Union Group
 

ภาพจาก www.thaiunion.com

เป็นผู้ผลิตอาหารทะเลรายใหญ่ที่สุดในโลก บริษัทใช้ Economies of Scale โดยผสมผสานธุรกิจ branded (ขายปลายทาง) กับ OEM (ผลิตให้แบรนด์อื่น) ทำให้ใช้กำลังการผลิตเต็มที่และกระจายความเสี่ยง ส่งผลให้ต้นทุนต่อหน่วยลดลง 15-20% จากการซื้อวัตถุดิบจำนวนมากและการใช้เทคโนโลยีแปรรูปอัตโนมัติ ทำให้ margins มั่นคงกว่า คู่แข่งที่ทำธุรกิจแค่ด้านเดียว ช่วยให้บริษัทครองตลาดอาหารทะเลแช่แข็งในยุโรปและเอเชีย โดยมีรายได้รวมกว่า 140,000 ล้านบาทต่อปี

 

3. CP Group
 

ภาพจาก www.cpgroupglobal.com

เป็นยักษ์ใหญ่ด้านเกษตรและอาหาร บริษัทใช้ Economies of Scale จาก vertical integration ควบคุมตั้งแต่ฟาร์มจนถึงร้านค้า ทำให้ลดต้นทุนทั้งห่วงโซ่อุปทาน และโรงงานขนาดใหญ่ที่กระจาย fixed costs  เช่น ค่าเครื่องจักร  ทำให้ราคาสินค้า CP ถูกกว่าคู่แข่ง 10-15% ในขณะที่กำไรขั้นต้นอยู่ที่ 15-20% มีผลสำคัญอย่างยิ่งที่ทำให้ CP ขยายสู่ตลาดต่างประเทศ เช่น เวียดนามและฟิลิปปินส์ โดยใช้ scale เพื่อเจรจาสัญญากับซัพพลายเออร์ขนาดใหญ่ ส่งผลให้รายได้รวมกว่า 1.5 ล้านล้านบาทต่อปี และเติบโตยั่งยืนแม้ในช่วงวิกฤตเศรษฐกิจ

 

อย่างไรก็ดีในทางตรงกันข้ามหากธุรกิจบริหารจัดการไม่มีประสิทธิภาพมากพอจาก Economies of Scale อาจกลายเป็น Diseconomies of Scale คือสถานการณ์ที่ต้นทุนต่อหน่วย (Unit Cost) ของการผลิตหรือการให้บริการ เพิ่มขึ้น เมื่อธุรกิจขยายขนาดการดำเนินงานเกินจุดที่เหมาะสม แทนที่จะประหยัดจากขนาด (Economies of Scale) กลับเกิดความไร้ประสิทธิภาพ ทำให้ต้นทุนต่อหน่วยสูงขึ้น ปรากฏการณ์นี้มักเกิดเมื่อองค์กรใหญ่เกินไปจนจัดการได้ยาก และนำมาซึ่งยอดขายที่ลดลงได้เช่นกัน

 

 ติดตามได้ที่ Add LINE id: @thaifranchise

นักเขียน

คุณรัตนชัย ม่วงงาม (เปี๊ยก)