รูปแบบการขยายกิจการที่ได้รับความนิยมในปัจจุบันมีอยู่ 2 รูปแบบ คือ แฟรนไชส์ และ เชนสโตร์ ทั้งสองรูปแบบมีความแตกต่างกันอย่างไร และธุรกิจแบบไหนเป็นแฟรนไชส์ หรือเชนสโตร์ มาดูกัน
 

เป็นรูปแบบการดำเนินธุรกิจที่ได้รับความนิยมอย่างมากในปัจจุบัน โดยเจ้าของธุรกิจหรือเจ้าของแบรนด์ (แฟรนไชส์ซอร์) ขายสิทธิ์กับบุคคลที่สนใจซื้อแฟรนไชส์ (แฟรนไชส์ซี) ให้สามารถใช้ชื่อแบรนด์ เทคโนโลยี และระบบการทำงานของแบรนด์ ภายใต้เครื่องหมายการค้าเดียวกันทั่วประเทศหรือทั่วโลกได้ โดยแฟรนไชส์ซอร์จะให้ความช่วยเหลือในการจัดหาทำเลเปิดร้าน การฝึกอบรม การทำตลาด ระบบเทคโนโลยีการจัดการหน้าร้าน-หลังร้าน และสนับสนุนการดำเนินธุรกิจอื่นๆ เพื่อให้แฟรนไชส์ซีสามารถดำเนินธุรกิจได้อย่างมีประสิทธิภาพและเติบโตไปพร้อมกับแฟรนไชส์ซอร์ 
 

ประเภทธุรกิจแฟรนไชส์
 

ธุรกิจแฟรนไชส์แบ่งออกเป็น 3 รูปแบบ แต่ธุรกิจแฟรนไชส์ที่ได้รับความนิยมในประเทศไทยมีอยู่ 2 รูปแบบ คือ Product Franchise และ Business Format Franchise 

1. Product and Brand Franchise 

 

ธุรกิจแฟรนไชส์แบบนี้ เจ้าของแฟรนไชส์ให้สิทธิ์ผู้ซื้อแฟรนไชส์จัดจำหน่ายผลิตภัณฑ์ของเจ้าของแฟรนไชส์ รวมถึงการให้สิทธิ์ผู้ซื้อแฟรนไชส์ใช้เครื่องหมายการค้าของเจ้าของแฟรนไชส์ด้วย ธุรกิจแฟรนไชส์กลุ่มนี้หลายๆ คนเรียกว่า "แฟรนไชส์สร้างอาชีพ" ใช้เงินลงทุนต่ำหลักพันไปจนถึงหลักแสนบาท ผู้ซื้อแฟรนไชส์อาจต้องซื้อวัตถุดิบบางส่วนจากเจ้าของแฟรนไชส์ เพื่อความเป็นมาตรฐานของแบรนด์ เช่น แฟรนไชส์ชานมไข่มุก ลูกชิ้นปลาระเบิด ก๋วยเตี๋ยว บะหมี่เกี๊ยว สเต๊ก เป็นต้น

2. Business Format Franchise 

 

ธุรกิจแฟรนไชส์ลักษณะนี้ เจ้าของแฟรนไชส์ให้สิทธิ์ผู้ซื้อแฟรนไชส์ดำเนินธุรกิจเพื่อขายสินค้าหรือบริการ โดยใช้เครื่องหมายการค้าของเจ้าของแบรนด์แฟรนไชส์ ธุรกิจแฟรนไชส์กลุ่มนี้จะแตกต่างจาก Product Franchise คือ ผู้ซื้อแฟรนไชส์จะได้ระบบการดำเนินธุรกิจที่ประสบความสำเร็จทุกอย่างจากเจ้าของแฟรนไชส์ ทั้งระบบหลังบ้าน-หน้าบ้าน 
 

โดยผู้ซื้อแฟรนไชส์จะต้องจ่ายค่าสิทธิ์ Royalty Fee และ Marketing Fee ประมาณ 3-5% ของยอดขายรายเดือนให้กับเจ้าของแฟรนไชส์ เพื่อที่เจ้าของแฟรนไชส์จะได้นำเงินส่วนนี้มาสนับสนุนผู้ซื้อแฟรนไชส์ตลอดอายุสัญญา ตัวอย่างแฟรนไชส์ระบบ เช่น 7-Eleven, คาเฟ่ อเมซอน, อินทนิล, เชสเตอร์, แดรี่ควีน, เดอะพิซซ่า คอมปะนี ฯลฯ 

3. Conversion Franchise 

 

ระบบแฟรนไชส์ที่พัฒนาจาก Business Format Franchise โดยการออกแบบระบบเพื่อเปลี่ยนร้านค้าอิสระที่มีอยู่ในระบบนั้น ๆ ให้เข้ามาร่วมในระบบแฟรนไชส์เพื่อได้ประโยชน์ร่วมกันทางการค้า และให้สิทธิจำหน่ายผลิตภัณฑ์ของแฟรนไชส์ซอร์ รวมถึงให้สิทธิใช้เครื่องหมายการค้าของผู้ผลิต โดยผู้ผลิตได้เปลี่ยนธุรกิจที่มีอยู่เดิม ให้เปลี่ยนมาใช้ในรูปแบบใหม่

 

ธุรกิจ Chain Store
 

  

ธุรกิจหรือร้านค้าที่เปิดดำเนินการมากกว่า 1 สาขาขึ้นไป จำหน่ายสินค้าและบริการเหมือนกันภายใต้ชื่อ หรือร้านค้า หรือแบรนด์เดียวกัน โดยรูปแบบดำเนินธุรกิจจะรวมศูนย์การบริหารงานไว้ส่วนกลาง ไม่ว่าจะเป็นการจัดซื้อ รูปแบบร้านค้า รูปแบบการประกอบการ การโฆษณา การส่งเสริมการขาย การจัดการทรัพยากรบุคคล การจัดส่งสินค้าให้ทุกสาขา 

 

ร้านค้ารูปแบบเชนสโตร์ส่วนใหญ่จะมีภาพลักษณ์เดียวกัน ต่างกันบ้างเล็กน้อยแล้วแต่ทำเลพื้นที่ แต่มีมาตรฐานเหมือนกัน มีการจัดการรูปแบบแบบเดียวทุกสาขา เพราะส่วนกลางจะมีการสร้างระบบการจัดการที่เป็นมาตรฐานเอาไว้
 

 

ตัวอย่างธุรกิจแบบเชนสโตร์ ได้แก่ ห้างสรรพสินค้า ศูนย์การค้า ซูเปอร์มาร์เก็ต ไฮเปอร์มาร์เก็ต แม็คโคร โลตัส ร้านสุกี้ ร้านอาหารต่างๆ โรงแรม เป็นต้น

 

ข้อดีของธุรกิจเชนสโตร์ คือ สามารถลดต้นทุนสินค้าเมื่อสั่งซื้อในปริมาณมากๆ เมื่อต้นทุนสินค้าถูกลง ก็สามารถขายราคาต่ำได้ สร้างความได้เปรียบคู่แข่งในตลาด ดึงดูดลูกค้ามาใช้บริการได้เป็นอย่างดี สร้างยอดขายและผลกำไรให้กับร้าน เหมือนกรณีพ่อค้าแม่ค้าร้านโชห่วยมักนิยมไปซื้อสินค้าจากแม็คโครมาขาย เพราะขายสินค้าราคาถูก 

ข้อเสียองธุรกิจเชนสโตร์ การเปิดหลายสาขาอาจมีมาตรฐานไม่เหมือนกัน ต้องใช้พนักงานจำนวนมาก พฤติกรรมการบริโภคของลูกค้าแต่พื้นที่อาจไม่เหมือนกัน อาจส่งผลต่อรายได้
 

สรุปก็คือ ความแตกต่างหลักๆ ระหว่างแฟรนไชส์และเชนสโตร์ คือ การรวมศูนย์บริหารและการจัดการ โดยธุรกิจเชนสโตส์จะมีการรวมศูนย์บริหารและการจัดการไว้ที่สำนักงานใหญ่ส่วนกลาง จัดหาและอบรมพนักงาน สาขามีหน้าที่ขาย ส่วนธุรกิจแฟรนไชส์แต่ละสาขาจะเป็นผู้จัดหาพนักงานเอง ดำเนินงานตามคู่มือของแฟรนไชส์ซอร์ เพื่อให้ได้ยอดขายและกำไร 

นักเขียน

คุณมนตรี ศรีวงษ์ (อ๊อฟ)