ปัจจุบันชานมไข่มุก ไม่ใช่เครื่องดื่มที่เป็นเทรนด์หรือกระแสชั่วคราวเหมือนในอดีตอีกต่อไป แต่ได้กลายเป็น “วัฒนธรรมการดื่ม” อย่างเต็มตัว 

 

ในช่วงเวลากว่าทศวรรษที่ผ่านมา เราได้เห็นวิวัฒนาการจากร้านเล็กๆ ข้างถนนสู่ธุรกิจแฟรนไชส์หลากหลายแบรนด์ ทั้งแบรนด์ไทยและต่างชาติ กระโดดเข้ามาสมรภูมิชานมไข่มุก แข่งขันกันดุเดือดในทุกมิติ ทั้งราคา คุณภาพ ประสบการณ์ และกลุ่มเป้าหมาย เพื่อชิงส่วนแบ่งตลาดที่มีมูลค่ากว่า 749 ล้านดอลลาร์สหรัฐ หรือประมาณ 26,400 ล้านบาท

 

สมรภูมิชานมไข่มุกในตลาดเมืองไทย ใครจะอยู่ใครจะไป 

 

 

ชานมไข่มุกนั้น มีถิ่นกำเนิดจากประเทศไต้หวัน ชานมไข่มุก หรือที่ไต้หวันเรียกกันว่า Boba Tea นั้น จริงๆ แล้ว เกิดขึ้นด้วยความบังเอิญล้วนๆ โดยแต่เดิมแล้วคนไต้หวันชอบทานขนมเฟิ่นเหยียน Fen Yuan (เหมือนขนมโมจิญี่ปุ่นในปัจจุบัน) ขนมเฟิ่นเหยียน Fen Yuan ซึ่งทำมาจากแป้งมันสำปะหลัง ก็จะคล้ายๆ กับตัวไข่มุก แต่จะไม่หนึบเหมือนไข่มุกที่ใส่ชานม

 

อย่างไรก็ตาม ก่อนปี 1980 ชาวไต้หวันยังไม่นิยมดื่มชาเย็น เพราะคนไต้หวันสมัยก่อนจะดื่มแต่ชาร้อน ที่มีวัฒนธรรมมาจากชาวจีนที่อพยพเข้ามาไต้หวัน แต่มีชาวไต้หวันคนหนึ่งได้ไปเที่ยวที่ประเทศญี่ปุ่นในปีนั้น และเห็นคนญี่ปุ่นกินกาแฟใส่น้ำแข็ง จึงเกิดไอเดีย และกลับมาเป็นร้านชาเย็นที่ไต้หวันดูบ้าง สรุปว่าขายดีมากทีเดียว แต่ชาเย็นไต้หวันในตอนนั้นยังไม่ใส่ไข่มุก

 

แต่จริงๆ แล้ว ชานมไข่มุกเกิดขึ้นในปี 1988 โดยชาวไต้หวันคนหนึ่ง ชื่อ Ms. Lin Hsiu Hui กำลังประชุมกับทีมงานในร้านเกี่ยวกับการรคิดค้นสูตรชาใหม่ๆ มาขาย เนื่องจากคนเริ่มเบื่อชาสูตรเก่าๆ กันแล้ว ในตอนนั้นเธอกำลังกินขนมหวานที่เรียกว่าเฟิ่นเหยียน Fen Yuan พอดี 

 

ด้วยความนึกอยากสนุก เขาก็เลยเทเฟิ่นเหยียน Fen Yuan ที่กำลังกินอยู่ ลงไปในชานมเย็นที่วางอยู่ในห้องประชุม พอลองชิมรู้สึกว่าอร่อยดี จึงนำเสนอให้ทีมงานลองชิมดูบ้าง ทำให้ได้สูตรใหม่ออกมาเป็น “ชานมไข่มุก” 

 

จากสูตรชาที่ทำแบบเล่นๆ แต่ได้รสชาติอร่อย หลังจากนั้นได้นำไปขายในร้าน Chun Shui Tang Teahouse เมืองไถจง ไต้หวัน กลายเป็นเครื่องดื่มชานมไข่มุกที่ทำยอดขายถล่มทลาย แซงหน้าทุกเมนูที่เคยมีมาในร้านแห่งนี้ กลายเป็นกระแสอย่างรวดเร็วทั่วไต้หวัน ก่อนที่จะขยายตลาดไปประเทศอื่นๆ ทั่วโลก จนกระทั่งเข้ามาในประเทศไทยเมื่อราวๆ ปี 1990 จนถึงปัจจุบัน 

 

 

ชานมไข่มุกเริ่มเป็นที่รู้จักในประเทศไทยในช่วงปลายปี 1990 – 2000 โดยแบรนด์ชานมไข่มุกจากไต้หวันเป็นผู้เข้ามาเปิดตลาดในช่วงแรกๆ ในยุคนั้น “ชานมไข่มุก” เป็นสินค้าเฉพาะกลุ่มและมีราคาค่อนข้างสูง ต่อมามีจุดเปลี่ยนสำคัญคือช่วงปี 2010 เป็นต้นมา ที่เกิดการระเบิดขึ้นมาของร้านแฟรนไชส์ชานมไข่มุกรายย่อยในไทย โดยเฉพาะในกลุ่มราคาถูก 30–50 บาท

 

มูลค่าตลาดชานมไข่มุกในประเทศไทยอยู่ที่ประมาณ 749 ล้านดอลลาร์สหรัฐ หรือราวๆ 26,400 ล้านบาทต่อปี อยู่ในอันดับ 2 ของตลาดในเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ รองจากอินโดนีเซีย

 

การเติบโตของตลาดชานมไข่มุกในไทยมาจากปัจจัยคนไทยดื่มชานมไข่มุกเฉลี่ยสูงสุดในภูมิภาค รวมถึงความหลากหลายของแบรนด์ชานมไข่มุก ถือเป็นหนึ่งในประเทศที่มี “เมนูชานมไข่มุก” หลากหลายที่สุด

 

ปัจจุบันมีร้านชานมไข่มุกในประเทศไทยประมาณ 31,000 แห่ง แบ่งออกเป็น 3 กลุ่มหลักในตลาด

 

 

เช่น ชาพะยอม, ชาโบบา, Kamu, Mixue, Wedrink, Bing Chun เป็นต้น 

 

เช่น KOI Thé, Kamu, Dakasi, The Alley, ชาตรามือ ฯลฯ

 

เช่น HEYTEA, Brown Café, Fire Tiger, Chagee, CHA i ENJOY, Naixue, KOI Thé ฯลฯ 

 

คลื่นลูกที่ 1 ปี 2010-2015

 

ตลาดชานมไข่มุกในเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ ใครใหญ่ที่สุด ปี 2022 มูลค่ารวมตลาดชานมไข่มุกในเอเชียตะวันออกเฉียงใต้อยู่ที่ประมาณ 3.66 พันล้านดอลลาร์สหรัฐ ตัวเลขนี้แสดงให้เห็นว่า Bubble Tea คือ "Mega Trend" ที่ฝังรากลึกในภูมิภาคนี้ 
 

อันดับมูลค่าตลาดในแต่ละประเทศอาเซียน ปี 2021-2022

 

แนวโน้มตลาดชานมไข่มุกในประเทศไทย มีโอกาสเติบโตได้อีกมาก จากเครื่องดื่มที่เป็น “กระแส” จะพัฒนาไปสู่ “การทำตลาดแบบจริงจัง” โดยตลาดชานมไข่มุกในไทยยังมีการเติบโตได้ในกลุ่มวัยรุ่น คนทำงาน แต่ไม่ใช่ทุกแบรนด์ที่จะอยู่รอดในไทย 

 

ชาผลไม้ (Fruit Tea / Fresh Tea) กำลังกลายเป็น New Growth Segment แทนชานมไข่มุกแบบดั้งเดิม

 

คนรุ่นใหม่หันมาให้ความสำคัญในเรื่องอะไรบ้าง ถ้าหากจะซื้อชานมไข่มุกสักแก้ว 

ร้านที่มีต้นทุนต่ำแต่ราคาแพง จะถูกกลุ่มลูกค้าระดับกลาง และล่างตีตัวออกห่างไป 
 

แนวโน้มการแข่งขันในตลาดชานมจะรุนแรง ทั้งแบรนด์ใหม่จากจีน ไต้หวัน ไทย แข่งขันกันทั้งรสชาติ บรรจุภัณฑ์ และ Storytelling
 

 

แบรนด์ที่ “น่าจะอยู่” และมีโอกาสเติบโตต่อได้ในประเทศไทย

1.แบรนด์ที่เน้นแค่ “ราคาถูก” โดยไม่เน้นคุณภาพ 
 

เช่น บางแฟรนไชส์ราคาถูก ขายราคาต่ำกว่า 30 บาท/แก้ว ที่สำคัญใช้วัตถุดิบคุณภาพต่ำ มาตรฐานไม่สม่ำเสมอ แต่ถ้าแบรนด์ไหนที่อยู่ได้ก็อยู่ได้ในบางพื้นที่เท่านั้น เช่น ชานเมือง, ต่างจังหวัด แต่ถูกลดบทบาทในเมืองใหญ่

 

2.แบรนด์ที่ไม่มีจุดขายชัดเจน
 

หากไม่มีเอกลักษณ์และความแต่ต่างด้านรสชาติ บรรจุภัณฑ์ หรือ Story แบรนด์นั้นอาจจะถูกกลืนโดยแบรนด์พรีเมียมและแบรนด์จีนที่เข้ามาอย่างกับพายุมีความโดดเด่นในเรื่องชาพรีเมียมชัดเจน  

 

สุดท้าย “สงครามชานม” ไม่ได้วัดกันที่ราคาหรือความหวาน แต่วัดกันที่ว่า ใครเข้าใจผู้บริโภคก่อน ใครสร้างประสบการณ์ได้ก่อน แบรนด์นั้นนั้นก็อยู่รอดและในจักรวาลชานมไข่มุกนี้ แบรนด์ที่อยู่ตรงกลาง ไม่มีจุดยืนที่ชัดเจน จะเป็นกลุ่มที่หายไปจากตลาดเร็วที่สุด

 

อ้างอิง 
 

นักเขียน

คุณมนตรี ศรีวงษ์ (อ๊อฟ)